Kamyonum Dergisi olarak başlattığımız Belediye Araçları Dosyamızın ikinci bölümünde, Çevre ve Şehircilik Bakanlığının belediyelerle gerçekleştirdikleri çalışmalar hakkında bilgi almak için konunun en yetkili isimlerinden biri olan, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Çevre Yönetimi Genel Müdürü Muhammet Ecel’e mikrofonumuzu uzattık. Muhammed Ecel bizlere, Bakanlığın görev ve sorumluluklarından, belediyelere sağlanan desteklerden, çevre ve hava kirliliği konusunda yapılan ve yapılacak projelerden bahsetti.

Egzoz Emisyonlarının Kontrolü ve Denetimi

Çevre kirliliğinin azaltılmasına yönelik, motorlu kara taşıtlarının egzoz emisyonlarının kontrolü için idari, mali, teknik usul ve esasların standartlarını belirleme noktasında Çevre ve Şehircilik Bakanlığının görev ve sorumlulukları nelerdir?

1 Sayılı Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile; motorlu kara taşıtlarının egzoz emisyonlarının kontrolü için idari, mali ve teknik usul ve esaslar ile standartların belirlenmesi, egzoz emisyonlarının belirlenen standartlara uygunluğunun belgelenmesi, izlenmesi ve denetlenmesi görevleri Bakanlığımıza verilmiştir.

Bu kapsamda, trafikte seyreden motorlu taşıtlardan kaynaklanan egzoz gazlarının neden olduğu hava kirliliğinin etkilerinden canlıları ve çevreyi korumak, egzoz gazı kirleticilerinin azaltılmasını sağlamak, ölçümler yaparak kontrol etmek ve uygulamaya ilişkin usul ve esasları belirlemek amacıyla Egzoz Gazı Emisyonu Kontrolü Yönetmeliği 11/03/2017 tarihli ve 30004 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

“Egzoz Elektronik Denetleme Sistemi (EGEDES) ile İlgili Çalışmalar Başlatılmıştır”

Lojistik sektöründe, kamuda ve belediyelerde kullanılan araçların egzoz emisyonlarının azaltılması için Çevre ve Şehircilik Bakanlığının sorumlulukları ve hizmetleri nelerdir? Araçların egzoz emisyonlarının azaltılmasına yönelik teşvik edici uygulamalar bulunuyor mu? Bu araçların mevzuata uygun emisyon oranlarına uygun olup olmadığı nasıl tespit ediliyor?

Egzoz Gazı Emisyonu Kontrolü Yönetmeliği kapsamında; hususi ve resmi otomobiller ilk üç yaş sonunda ve devamında her iki yılda bir, diğer motorlu taşıtlar ilk bir yaş sonunda ve devamında yılda bir, Bakanlığımızca yetkilendirilen ölçüm istasyonlarında periyodik egzoz gazı emisyon ölçümüne tabi tutulmaktadır.

2018 Yılında 8.545.390 Aracın Egzoz Emisyon Ölçümü Gerçekleştirildi

Çevre ve insan sağlığını olumsuz etkileyen motorlu taşıtlardan kaynaklanan hava kirliliğinin azaltılması amacıyla Egzoz Gazı Emisyon Ölçümü Takip Sistemi (ETS) 2018 yılı itibariyle uygulamaya konmuştur. 2018 yılında 8.545.390 aracın egzoz emisyon ölçümü gerçekleştirilmiş olup, ölçümlerde sistemin uygulamada olmadığı yıllara oranla %29’luk artış sağlanmıştır.

Ölçüm yaptırmayan taşıtların tespit edilmesi, ölçüm yaptırmayan taşıt sayısının en aza indirilmesi amacıyla ETS ile entegre çalışacak, plaka tanıma sistemlerinin kullanılacağı Egzoz Elektronik Denetleme Sistemi (EGEDES) ile ilgili çalışmalar başlatılmıştır.

“Kirletici Vasfı Yüksek Araçların Yerini Yeni Nesil Teknolojili Çevre Dostu Araçlara Bırakmasına Yönelik Çalışmalar Yürütülmektedir”

Motorlu kara taşıtlarının egzoz emisyonlarının mevzuata uygun seviyelere çekilebilmesi için ilgili diğer Bakanlıklarla ne tür çalışmalar yürütülüyor? Çevre ve Şehircilik Bakanlığı bu noktada diğer Bakanlıklara nasıl destekler sunuyor?

Hazırlanmakta olan alt düzenleme ile; kent merkezlerinde ve semt ölçeğinde yoğun trafik ve hava kirliliğinin yaşandığı alanlar “düşük emisyon alanı” olarak ilan edilecek, bu alanlara girecek araçlar için sınırlandırmalar ve ücretlendirme uygulaması hayata geçirilecektir. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı tarafından yayımlanan “Ulaşımda Enerji Verimliliğinin Artırılmasına İlişkin Usûl ve Esaslar Hakkında Yönetmelik” düşük emisyon alanı tanımlamasını içermektedir.

Ayrıca, şehirlerimizde önemli bir kirlilik kaynağı olan trafik emisyonlarının azaltılması amacıyla kirletici vasfı yüksek araçların yerini yeni nesil teknolojili çevre dostu araçlara bırakmasına yönelik çalışmalar yürütülmektedir.

“Hava Emisyon Yönetim (HEY) Portalı Aracılığıyla Hava Kirliliğini Azaltmaya Yönelik Yerel Çözümler Geliştirilmektedir”

Temiz hava eylem planları noktasında belediyelerle ortak bir çalışma yürütülüyor mu? İleriki dönemde yürütülecek projeler bulunuyor mu?

Temiz hava eylem planları Bakanlığımız taşra teşkilatı koordinasyonunda, ilgili kurum ve kuruluşlar, yerel yönetimlerin işbirliği ile hazırlanmakta ve uygulanmaktadır. Belediye Başkanlıklarına özellikle hava kalitesini iyileştirmek amacıyla belirlenen eylemlerin uygulanmasında önemli görev düşmektedir.

Bakanlığımız önderliğinde Hava Emisyon Yönetim (HEY) Portalı aracılığıyla hava kirliliğini azaltmaya yönelik yerel çözümler geliştirilmektedir. Bu kapsamda, 81 ilimiz ayrı ayrı ele alınmaktadır. Yürütülen bu çalışmalara ilgili belediyelerce katılım sağlanmaktadır.

“Sağlık Bakanlığı, Milli Eğitim Bakanlığı Gibi İlgili Tüm Kurumlar ile Koordineli Çalışmalar Yürütülmektedir”

Temiz hava eylem planları kapsamında diğer kamu kurumları ve STK’larla koordineli çalışmalar yürütülüyor mu? Detaylandırır mısınız?

Temiz hava eylem planlarının hazırlanması ve uygulanması sürecinde ilgili kamu kurumlarının katkıları alınmakta ve eylem planı Mahalli Çevre Kurulu Kararı ile yürürlüğe girmektedir.

Hava kalitesi yönetime esas olmak üzere Sağlık Bakanlığı, Milli Eğitim Bakanlığı gibi ilgili tüm kurumlar ile koordineli çalışmalar yürütülmektedir.

Hava kalitesinin iyileştirilmesi konusunda vatandaşlarımızın katkısı oldukça önemli görülmekte ve hava temasına ilişkin kamuoyu bilinçlendirme çalışmaları yürütülmektedir. Yapılan bu çalışmalarda ilgili sivil toplum kuruluşlarının destekleri alınmaktadır. 

“2023 Yılında Düzensiz Döküm Sahalarının Kapatılması ve Düzenli Depolama Oranının %65’lere İndirilmesi Hedeflenmektedir”

Bakanlığın belediyelere verdiği yıllık hibe ve destekler nelerdir? Bu destekler sadece yurt içi kaynaklı mı yoksa AB kapsamında bu tarz destekler mevcut mu?

Büyükşehir belediyeleri ile belediyelerin/birliklerin en uygun ve ekonomik şekilde atık yönetimi yatırımları yapması, atık yönetiminde çevresel yükümlülüklerini yerine getirmeleri amacıyla Bakanlığımızca Katı Atık Programı (KAP) projesi başlatılmıştır. Katı atık aktarma istasyonu, geri kazanım ve bertaraf tesislerinin Katı Atık Programı (KAP) çerçevesinde desteklenmesi sağlanmaktadır. KAP projesi 2018-2023 yılları arasında uygulanacak olup Cumhuriyetimizin kuruluşunun 100’üncü yılı olan 2023 yılında tüm vatandaşlarımızın atık yönetimi hizmetinden faydalanması, ön işlem tesislerinin de teşkil edilmesi ile 2023 yılında düzensiz döküm sahalarının kapatılması ve düzenli depolama oranının da %65’lere indirilmesi hedeflenmektedir. 2023 yılı sonuna kadar yerel yönetimlerin atık yönetimi yatırımlarını gerçekleştirebilmeleri için ihtiyaç duyulan gerekli maliyetin yaklaşık 2,1 milyar Türk Lirası’nın projeden karşılanması öngörülmektedir.

Destekler Yurt İçi Kaynaklardan Karşılanıyor

Genel Müdürlüğümüzce çevre kirliliğinin giderilmesi kapsamında; sıfır atık uygulamaları, atık su arıtma, kanalizasyon, derin deniz deşarjı, çevre ve sokak düzenlemesi ve sokak sağlıklılaştırılması, bisiklet ve yürüyüş yolları, millet bahçesi ve park projeleri, çöp konteyneri, çöp toplama, yol süpürme, vidanjör, arazöz, kazıcı yükleyici vb. çevre temizlik araçları için şartlı nakdi yardım verilmektedir. Bu destekler yurt içi kaynaklardan karşılanmaktadır.

Talepler Finansman Bilgi Sistemi’ne Kaydediliyor

Belediyelere verilen desteklerin yeterliliği noktasında belediyelerden nasıl geri dönüşler alınıyor, hangi talepler geliyor? Bakanlığın bu talep ve geri dönüşleri değerlendiren bir sistemi bulunuyor mu?

Belediyelerden çevre kirliliğinin giderilmesi kapsamında Genel Müdürlüğümüze gelen talepler Finansman Bilgi Sistemi’ne kaydedilir. Teknik dairelerce incelenen ve uygunluk verilen altyapı projeleri ile çevre temizlik araçları talepleri inceleme komisyonunca yıl içerisinde değerlendirilir ve uygun görülenler için bütçe imkânları dâhilinde şartlı nakdi yardım yapılır.