Özellikle yurtiçi taşımalar için çözülmesi gereken bir konu durumda olan ADR için 2013’de yürürlüğe girmesi gereken mevzuatların durumu ne olacak birlikte göreceğiz.

Kamyonum Dergisi konuyu yakından takip etmeye devam edecek!

Bu sayıda mevzuata uygun üretilen araçlara bakıyoruz. Hangi marka neler üretiyor? İşte pazardaki güçlü markalar ve özel ürünleri…

ADR Yönetmeliği ile ilgili Sıkça Sorular Sorular:

ADR mevzuatı nedir?

ADR, Tehlikeli Maddelerin Uluslararası Karayolu Nakliyesi Hakkındaki regülasyon, Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Komisyonu tarafından 30 Eylül 1957’de yayımlanmış ve 29 Ocak 1968 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

Bu mevzuatın amacı, tehlikeli maddelerin; insan sağlığı ve diğer canlı varlıklar ile çevreye zarar vermeden güvenli ve düzenli bir şekilde kamuya açık karayoluyla taşınmasını sağlamaktır.

ADR kimleri kapsamaktadır? Muhatapları kimlerdir?

ADR mevzuatı anlaşmaya taraf olan ve uluslararası gereklilikleri yerine getirmiş ülkeleri kapsar.

Mevzuatın muhatapları,

Tehlikeli maddeyi, yükleyenler, gönderenler, paketleyenler, dolduranları, taşımacılığını yapanlar, taşıt sürücüleri ve araçta bulunan diğer görevliler, teslim alanlar, tank / konteyner / depo işletmecileri ve araç imalatçıları mevzuata muhataptırlar.

Tehlikeli Madde tanımına neler girmektedir?

Çevreye ve canlılara karşı zararlı özellikler gösteren tüm sıvı, katı veya gaz maddeler ADR mevzuatına göre tehlikeli maddelerdir.

Yanıcı (örn. Benzin), yakıcı (örn. Oksijen), parlayıcı / tutuşturucu (örn. Metan),  aşındırıcı / korozif (örn. Bazı Sülfirik asitler)  patlayıcı(örn. Bazı Nitrat türevleri), radyoaktif (örn. Uranyum izotopları), zehirleyici (örn. saf amonyak) tehlikeli maddeler ADR yönetmeliği kapsamına girer.

T9 Belgesi (Tehlikeli Maddeleri Taşıyan Taşıtlar için Onay Belgesi)  ne demektir?

Aracın veya ekipmanın tehlikeli madde taşımaya uygunluğunun doğrulandığı ve yetkili makamlarca düzenlenen belgedir.

Tehlikeli madde taşıyan bir aracın varsa tankı ile birlikte ADR Bölüm 9 şartlarını sağladığını gösteren belgeye T9 belgesi denir. ADR mevzuatı gereğince T9 belgesi ancak aracın trafiğe tescil olduğu ülkedeki yetkilendirilmiş kurum tarafından verilebilir.

Bölüm 9’da aracın yürüyen aksamının şasi, fren elektrik, mekanik bağlantı noktalarının mevzuata uygunluğu sorgulanır.

Bu belge aracın tankı ile birlikte tehlikeli madde taşımaya hazır ve uygun olduğunu gösterir. Genellikle sınır geçişlerinde ve benzeri kontrol noktalarında sorgulanır.

T9 belgesi işletmeci adına düzenlenir. Belgenin geçerlilik süresi 1 yıl olup her yıl yapılacak kontrollerden sonra belge vizelenir, yenilenir veya iptal edilir.

T9 Belgeli (Tehlikeli Maddeleri Taşıyan Taşıtlar için Onay Belgeli)  araçların özelliği nedir?

Tehlikeli madde taşımak için üretilmiş ve yetkili makam tarafından onaylanmış araçtır.

T9 belgeli araç taşıyacağı tehlikeli maddelere göre özel tasarım, malzeme ve donanımlara sahiptir. Tank üst yapı veya tank üst yapıyı taşıyan şasi / kamyon ve ADR’li tanker semi-treyler ile eşleştirilecek çekici ADR yönetmeliğine göre Tip Onayı almak zorundadır.

Tehlikeli maddeler sadece tankerle mi taşınıyor?

Hayır. Tehlikeli maddeler kategorize edilmiş tehlike sınıflarına göre uygun olan taşıyıcı ürünler ile taşınır.

Örneğin, EXII sınıfı patlayıcı maddeler tamame kapalı kasa ve içyapısı ADR şartlarına uygun malzeme ve montaj ile üretilmiş araçlar ile yapılır.

ADR’li araçta olması zorunlu teknik spesifikasyonlar nelerdir?

ADRli kamyon / çekici ve ADR’li tank üstyapı tasarım ve tank onay sürecinde farklılar vardır.

ADR’li ve ADR’siz kamyon arasında sadece kabinde kullanılan döşeme malzemeleri, yanma ve sızdırmalara korumalı fren, elektrik kablo ve ekipmanları ve özel koruma şartelleri kullanılır. Araçlar taşıyacağı yüklere göre etiketlenir.

ADR’li ve ADR’siz çekiciler arasında yukarıdaki maddelere ilave olarak ilave fren donanımları gerekir (Retarder vb.)

ADR’li tankerler tasarımın ve prototip onayından itibaren izlenebilir ve sertifikalı hammadde ve ekipmanlarla üretilir. Tank izlenebilir sertifikalı kaynakçılar tarafından üretilir, her araç %100 basınç, sızdırmazlık, radyografi ve fonksiyonellik testlerinden geçer ve T9 Belgesi (Tehlikeli Maddeleri Taşıyan Taşıtlar için Onay Belgesi)  ile belgelenir.

ADRli tankerin / aracın kullanım ömrü ne kadardır?

Taşınacak tehlikeli maddenin cinsine ve aracın kullanım şartlarına bağlı olarak 10 yıl ile 30 yıl arası bir aralık verilebilir.

Kullanım şartlarına bağlı olarak, örneğin bir bitum tankeri için 12 yıl, bir benzin tankeri için 15 yıl kullanım süresi mümkündür.

ADR’li olmayan bir araç ADR’li bir araca çevrilebilir mi?

ADR’li araç onay sürecinden geçmeyen bir araç tasarım ve prototipi ADR’li araca çevrilemez.

ADR’li araç onay sürecinde tasarım ve prototipin onaylanmasından sonra seri üretime izin verilir. Bu süreçten geçmeden üretilmiş bir ADR’siz aracın ADR’li araca çevrilmesi imkânsızdır. Tankın ve/veya aracın bu onay aşamalarından geçmesi yeni bir araç maliyeti yanı sıra test ve onay maliyetleri (ort. 10.000 – 15.000€) getirir.

Tehlikeli Madde Taşıyan Tankerler için ADR Belgelendirme Onay Süreci nasıl işlemektedir?

ADR belgelendirmesi iki aşamadan oluşmaktadır. Üretici firmanın tank üst yapılı bir araç için, tankın ADR tip onayına bağlı olarak her bir tank üst yapı için ayrı ayrı tank ADR sertifikasını alınması.

Üretici firmanın, tank ADR sertifikalı üst yapının bir şasi ile eşleşmesinden sonra araç ve tankı kapsayan T9 Belgesinin (Tehlikeli Maddeleri Taşıyan Taşıtlar için Onay Belgesi)  alınması.*

* Aracın bütüne verilen T9 Belgesi (Tehlikeli Maddeleri Taşıyan Taşıtlar için Onay Belgesi)  Türkiye’de ADR mevzuatının yürürlüğe girmesinden sonra atanacak ilgili kurum ve/veya kuruluşlarca düzenlenebilir.

T9 belgesi alındıktan sonra, bir akaryakıt tankerinin tankı her 3 yılda görsel ve her 6 yılda bir fiili testler ile muayeneye tabi tutulur. Bunun yanında aracın yürüyen aksamı ve şasisi ile ilgili olarak da her yıl muayeneden geçmesi gerekir.

ECE R105 regülasyonu ve 98/91/EC yönetmeliği nedir? Neden ihtiyaç duyulur?

Tehlikeli madde taşınması için tasarımlanmış araçların fren, elektrik, mekanik bağlantı ve kullanılan malzemelerin uygunluğunun sorgulandığı ve onay şartlarının tarif edildiği ilgili mevzuat ECE R105 regülâsyonu veya 98/91/EC yönetmeliğidir.

Tehlikeli madde taşımak için tasarımlanmış araçlara komple araç tip onayı alınırken ECE R105 regülâsyonu veya 98/91/EC yönetmeliğine göre aracın onaylanmış olması gerekir.

ADR mevzuatının 9. Bölümü araçların yürüyen aksamlarının sağlaması gereken şartlar ile ilgili ECE R 105 veya 98/91/EC’ ye atıfta bulunur.

ADR Yönetmeliğine taraf ülkelerde belgelendirme süreci nasıl işlemektedir?

ADR test ve belgelendirme süreci anlaşmaya taraf tüm ülkeler için aynı şekilde işler. Taraf bir ülkeden alınmış belge diğer ülkeler tarafından kabul edilir ancak aracın tescil edileceği ülkenin ilave talepleri olabilir. Ancak T9 belgesi aracın sadece trafiğe tescil edildiği ülkenin yetkili makamı tarafından verilir. ADR anlaşmasına taraf başka bir ülkeden alınan T9 belgesi Türkiye’de geçerli olmaz.

Türkiye’de ADR Yönetmeliği ne zamandır yürürlüktedir?

Tehlikeli maddelerin karayolunda uluslararası taşınması ile ilgili Avrupa Anlaşması (European Agreement Concerning the International Carriage of Dangerous Goods by Road) olan “ADR” yönetmeliğine, 06.12.2005 tarihli Resmi Gazete Karar No: 5434 ile ülkemizin de taraf olması uygun bulunmuştur ve Tehlikeli Maddelerin Karayolu ile Taşınması Hakkındaki Yönetmelik 31. 03. 2007 tarihli ve 26479 sayılı Resmi Gazete yayını ile kabul edilmiştir. 2 yıl geçiş süresinin tamamlanması ve 2 defa ertelenmenin sonrasında da bu yılbaşı itibariyle devreye girecektir.

Ulaştırma Bakanlığı’nın 18 Aralık 2010 tarihinde yayımladığı yönetmelik ile beraber 01.01.2011 tarihinden itibaren, ADR Yönetmeliği’nin uygulanmasında geri dönüşü olmayan bir yola girilmiştir. ADR yönetmeliği taşıma araçları ve üniteleri için 18 Aralık 2010’da yayımlanan yönetmelik değişikliği ile 01.01.2013 tarihinde yürürlüğe girecektir.

Bu tarih itibariyle pazardaki mevcut araçlar için geriye dönük belgelendirme yapılması istendiğinde bugünden itibaren ADR şartlarına uygun aracın temin ediliyor olması gerekir.

ADRli araç yatırımımı erken yapmanın avantajları nelerdir?

ADR’siz bir araç yatırımı yapıldığında, yönetmelik yürürlüğe girdiğinde geriye dönük olarak aracın belge alması imkansızdır ve atıl kalma tehlikesi mevcuttur. ADR’li araç yatırımı şimdiden yapıldığında, yönetmelik yürürlüğe girdiğinde geriye dönük olarak aracın T9 belgesi alması mümkündür.

Yönetmeliğin taşıma araçlarıyla/üniteleriyle ilgili hükümlerinin devreye girişinin geriye dönük olarak bir takvim çerçevesinde olup olmayacağına ve trafikteki araçları nasıl kapsayacağına bağlı olarak değişir. Hepsi atıl duruma gelebilir veya belli sınırlı süre kullanımına müsaade edilir.

ADR’li tanker kaza sonrası tadilat yapılabilir mi? Tadilat sonrası yeniden belgeleme olur mu?

Kaza yapan bir ADR’li tanker için araç üreticisinden gövdede kullanılan malzeme ve ekipmanların bilgisi ve projesi ve aracın ADR tasarım onayına göre tadilat yapılır.

Tadilat sonrası, basınç, sızdırmazlık, fonksiyonellik ve gerekirse radyografi testleri tekrar yapılır ve belgelendirilir. Yapılan operasyon aracın tank izleme kartına kayıt edilir Tadilatın, imalatçıların onayladığı servis benzeri yerlerde yapılması tavsiye edilir.