Mayıs ayı taşımacılık sayıları üzerinden genel bir değerlendirme yaptığımızda, İhracat yaptığımız önemli Avrupa ülkelerine başta -5% Almanya, -16% İtalya ve -7% Fransa olmak üzere taşıma sayılarımızın düşmesi dikkat çekmektedir. Avrupa ülkelerine toplamda %3 düşüş yaşandı. Orta Avrupa ve Batı Avrupa ülkelerine yapılan taşımalarımız ihracat parametreleri dışında incelendiğinde transit geçiş koridorlarında yaşanan yetersiz geçiş belgesi kotası ve transit taşıma engellemeleri düşüşlerin önemli bir sebebi olmaktadır. Hali hazırda Macaristan belgelerinin kısıtlı olması ve güzergâh üzerindeki ülkelerde transit geçiş belgesi sorunları sebebiyle taşımalar farklı güzergahlar üzerinden yüksek maliyetlerle yapılmak durumunda kalmaktadırlar.
 
Türkiye Cumhuriyetlere yapılan ihracat taşımalarımız ise önemli derecede arttı. Türki cumhuriyetleri arasında büyük artışın olduğu Özbekistan’a ve büyük bir potansiyele sahip olan Rusya’ya yeterli sayıda geçiş belgemizin olmaması ve Rusya’ya/Rusya’dan yapacağımız taşımalarda vize sorunları yaşanması bölgeye olan ihracatımızın gelişimini engelliyor. Ukrayna ve Rusya üzerinden diğer ülkelere transit taşımalarımızda önemli bir engel olan Rusya’nın Ukrayna’ya getirdiği transit yasağına alternatif çözüm üretilmesi, özellikle Kazakistan gibi ülkelerde ihracatımızın artışına sebep olacaktır.
 
Türkmenistan’ın Tacikistan yüklerine yönelik uygulamaları sebebiyle hem ihracat hem ithalat yönünde beklemeler devam etmektedir. Söz konusu iki ülke arasındaki sorunun düzelmesi durumunda Bölgeye yapılan ticaret hareketlerinde daha fazla artış olacağı değerlendirilmektedir.
 
Orta Doğu ülkelerinde ise Irak’a, Suriye’ye ve İran’a taşımalar artmış olmasına rağmen Körfez ülkelerine yapılan taşıma sayıları ciddi oranlarda düşüş göstermiştir. Körfez iş birliği ülkelerine yüksek ulaşım maliyetleri ve transit güzergâh sorunları sebebiyle düşüş devam ediyor, açılan Suriye-Ürdün sınır kapısında maliyetlerin fazla olması ve güvenlik sorunları olması sebebiyle Türk taşımacılarca bu alternatif kullanılamamaktadır. Körfez iş birliği ülkeleri ile Türkiye arasında uygun maliyetli bir koridor oluşturulması durumunda taşımaların yüksek oranda artması bekleniyor. Orta doğu bölgesine yapılan ihracat taşıma sayılarımızda Ocak-Mayıs toplamında geçen yılın aynı dönemine göre 11% artış yaşandı.
 
İthalat taşımalarımızda Avrupa ülkelerinden -7% düşüş, Ortadoğu ülkelerinden ise -26% düşüş olmasına rağmen BDT ve Orta Asya ülkelerinden 21% oranında artış olması dikkat çekmektedir. İthalat taşımalarında Ocak-Mayıs toplamında da yaşanan -8% düşüş, taşımacılarımızın dönüş yönünde çok ciddi sorunlarla karşılaştığının göstergesidir. Bu düşüş özellikle Avrupa ülkelerinden boş dönüş sayılarının toplamda %14’ye yakın ciddi bir oranda artmasına sebep oldu, yabancı araçların ise Avrupa ülkelerinden Türkiye’ye boş giriş sayıları %64 oranında arttı. Ocak-Mayıs 2019 döneminde sadece Avrupa’dan 50.000’e yakın yabancı araç ülkemize yük almak üzere boş giriş yaptı.
 
BDT ve Orta Asya ülkelerinden yapılan boş giriş sayısının düşmesi ve gene bu ülkelere yapılan ihracat ve ithalat  taşımalarının daha istikrarlı görünmesi olumlu sonuçlardandır. Yapılan incelemelerde ihracat ve ithalat taşımalarımızın Avrupa’dan, Asya ülkelerine doğru yön değiştirdiği görülmektedir. Önümüzdeki dönemlerde Rusya ile ilişkilerin daha da iyileştirilmesi, Çin ile imzalanan karayolu taşımacılığı anlaşmasının ve Özbekistan ile yenilenen karayolu taşımacılığı anlaşmasının meclisimizden geçmesi ile bölgenin öneminin daha fazla artacağı ve taşıma sayıları ile birlikte dış ticaretimizin de artacağı ön görülmektedir.
 
Diğer bir taraftan, önemli bir alternatif Pazar olan Çin konusunda diğer ülkelerin pazara yerleşme çalışmaları devam ediyor. Uluslararası basında çıkan son haberlere göre; bir Rus taşımacılık firmasının Çin’den Türkiye’ye TIR karnesi ile ilk defa bir taşıma gerçekleştirdiği duyuruldu. Türk taşımacılar ise taşımacılık sektörü adına büyük öneme sahip olan Çin pazarına ulaşmak için 2017 yılında imzalanan anlaşmanın mecliste onaylanmasını bekliyor.

İHRACAT TAŞIMALARI

UND’nin derlediği verilere göre; Türk araçlarının geçen yılın Mayıs ayında 103.914 adet olan ihracat taşıma sayıları 2019 yılı Mayıs ayında 9% artış ile 112.863 adet oldu. Ocak-Mayıs toplamında ise Türk araçlar geçen yılın aynı dönemine göre 3% artış ile ilk 5 ayda toplam 515.141 adet ihracat taşıması gerçekleştirdiler.
 
Yabancı araçların geçen yıl Mayıs ayında 31.860 adet olan taşıma sayıları 2019 yılı Mayıs ayında 1% artış ile 32.175 adet oldu. Ocak-Mayıs toplamında ise yabancı araçlar geçen yılın aynı dönemine göre -1% düşüş ile ilk 5 ayda 145.160 adet ihracat taşıması gerçekleştirdiler.
 
Türkiye’nin ihracat taşımasında, Türk ve Yabancı araçlar Ocak-Mayıs toplamında geçen yılın aynı dönemine göre 2% artış ile 660.301 adet ihracat taşıması gerçekleştirilmiş oldu. İhracat taşımalarımızın 78% Türk, 22% ise Yabancı araçlarca taşınmıştır.
  
Irak ve Suriye’ye geçen yılın aynı dönemine göre artış eğilimi olması sebebiyle Bölgesel olarak sadece Orta Doğu ülkelerine ihracat taşımalarımızın artış gösterdiği görülüyor, diğer tüm bölgelerde ihracat taşımalarında düşüş görülmektedir.
 
Avrupa’nın genelinde bir önceki aylarda olduğu gibi düşüş eğilimi devam ederken, sadece komşu ülkelerimizde artış görülmektedir; Bulgaristan %11, Romanya %7, Yunanistan %12 olmak üzere olumlu sonuçlar görülüyor. Almanya -%5, İtalya -%16, Fransa -7% olmak üzere önemli ihracat ülkelerimize taşımacılığın düşmesi dikkat çekmektedir. Avrupa ülkelerine toplamda %3 düşüş yaşandı.

BDT ve Orta Asya ülkelerini incelediğimizde, Gürcistan’a -6%, Azerbaycan’a -7% ve Nahcivan’a ise -51% oranında ciddi düşüş olduğu görülmektedir. Rusya Federasyonu’na 2% artış ve Özbekistan, Türkmenistan, Kazakistan, Tacikistan ve Kırgızistan’ın içerisinde olduğu Türki Cumhuriyetlerin tümüne taşımacılık sayılarının ciddi oranlarda artmış olması oldukça sevindiricidir. BDT ve Orta Asya bölgesine yapılan ihracat taşımaları genel toplamda -%9 düşüş göstermiş olsa da Dilucu Sınır Kapısı üzerinden Nahcivan’a yapılan taşımaların bu düşüşe sebep olduğu tespit edilmiştir.

Orta Doğu ülkelerine yapılan ihracat taşımalarında Irak’a ve Suriye’ye ve İran’a taşımalar artmış olmasına rağmen Körfez ülkelerine yapılan taşımalar ciddi düşüşler göstermiştir. Genel toplamda ise geçen yılın aynı dönemine göre 11% artış olduğu görülüyor.

Türk araçlarının ihracat taşıması yaptığı ilk 10 ülke toplam pazar payının %77’ini karşılamaktadır. İlk 15 ülke %85’ini ve ilk 20 ülke ise %90’dan fazlasını karşılamaktadır.

2019 Yılı Ocak-Mayıs toplamında Türkiye’nin ihracat yükünü taşıyan Yabancı araçlar arasında ilk sırada yer alan Bulgaristan taşıma sayısını 3% artırarak 27.508 adet taşıma gerçekleştirmiştir. Hemen ardında yer alan İran ise -2% düşüş ile 19.240 adet ihracat taşıması gerçekleştirmiştir. Artış gösteren ülkeler arasında 22% artış ile Sırbistan dikkat çekmektedir


İTHALAT TAŞIMALARI
 
Türk araçlarının geçen yılın Mayıs ayında 38.883 adet olan ithalat taşıma sayıları 2019 yılı Mayıs ayında neredeyse aynı kalarak 38.691 adet oldu. Ocak-Mayıs toplamında ise Türk araçlar geçen yılın aynı dönemine göre -8% düşüş ile ilk 5 ayda 172.701 adet ithalat taşıması gerçekleştirdiler.
 
Yabancı araçların da geçen yıl Mayıs ayında 20.023 adet olan ülkemize yaptıkları ithalat taşıma sayıları 2019 yılı Mayıs ayında -6% düşüş ile 18.875 adet oldu. Ocak-Mayıs toplamında ise yabancı araçlar geçen yılın aynı dönemine göre -12% düşüş ile ilk 5 ayda 84.316 adet ithalat taşıması gerçekleştirdiler.
 
Türkiye’nin ithalat taşımasında, Türk ve Yabancı araçlar genel toplamında geçen yılın aynı dönemine göre       -8% düşüş ile 257.017 adet ithalat taşıması gerçekleştirilmiş oldu. İthalat taşımalarımız 67% Türk, 33% ise Yabancı araçlarca taşınmıştır.
 
İthalat taşıması yapan Yabancı araçlarda başta İran olmak üzere Bulgaristan ve Romanya araçları yoğunluk göstermektedir. Neredeyse tüm yabancı araçların ithal pazarındaki sayıları düşüşe geçmesine rağmen İran araçları 20% artış, Azerbaycan araçları ise 124% artış sağlamışlardır.
 Ocak-Mayıs 2019 döneminde Türk araçlarının İthalat taşımalarında yük aldığı ülkelere bakıldığında, ilk sırada -12% düşüş yaşanan 35.925 adet taşıma ile Almanya geliyor, ikinci sırada %3 düşüş ile İtalya ve üçüncü sırada %44 düşüş ile Irak, ardından -14% düşüş ile Fransa yer almaktadır. Avrupa ülkelerinde hem ihracat hem ithalat yönünde düşüşlerin olması endişe uyandırmaktadır.

Avrupa ülkelerinden yaptığımız ithalat taşımaları Ocak-Mayıs 2018’de 129.841 adet iken Ocak-Mayıs 2019 döneminde %7 düşüş ile 120.183 adet olarak gerçekleşmiştir. Tüm Avrupa ülkelerinde düşüş eğilimi olduğu dikkat çekmektedir.
 
BDT ve Orta Ülkelerinden ise Ocak-Mayıs toplamında 21% artış ile 25.444 adet ithalat taşıması yapılmıştır. Artışın önemli bir kısmı Özbekistan, Kırgızistan, Kazakistan, ve Azerbaycan’dan sağlanmıştır diğer ülkelerde ise düşüş gözlemlenmektedir.
 
Orta Doğu ülkelerinden ise Ocak-Mayıs toplamında -26% düşüş ile 27.032 adet ithalat taşıması yapılmıştır. Düşüşün önemli bir kısmı Irak olmuştur, geçen yılın aynı dönemine göre Irak’tan -44% daha az ithalat taşıması yapıyoruz, İran’dan yaptığımız ithalat taşımalarında ise 20%  artış görüyoruz.

BOŞ GİRİŞLER 
 
2019 yılının ilk 5 ayında, Türk araçları boş dönüş sayılarında %5 artış yaşamalarına karşın Yabancı araçlar ise Türkiye’ye boş girişler sayılarını %28 oranında artırdılar.
 
Boş giriş yapan yabancı araçların başında %80 artış ve 15.066 adet ile Bulgaristan gelmektedir. Hemen ardından %7 düşüş ve 11.752 adet ile Gürcistan, %56 artış ve 9.157 adet ile Romanya gelmektedir.
 
Türk taşımacılar; Avrupa’dan aylık ~6.700 araç, Irak ve Suriye’den ~45.000 araç, Azerbaycan ve Gürcistan’dan ~12.000 araç, İran’dan ~1.700 araç, Rusya’dan ~400 araç ile aylık toplam ~70.000 araç ile kendi ülkelerine boş dönüş yapıyorlar. Yabancı araçlar ise ülkemize aylık ~15.500 adet boş giriş yapıyor.
 
Türk taşımacılar ithalat taşımalarında %8 oranında düşüş yaşadılar, bu düşüş Ocak-Mayıs 2019 döneminde özellikle Avrupa ülkelerinden Boş dönüş sayılarının toplamda %15’e yakın ciddi bir oranda artmasına sebep oldu, Aşağıdaki tablolardan da görülebileceği üzere özellikle Batı Avrupa, Doğu Avrupa ve Güney Avrupa ülkelerinde boş dönüş sayılarımız ciddi oranlarda artmıştır. Yabancı araçların Avrupa ülkelerinden Türkiye’ye boş girişleri sayıları ise %64 oranında artış ile Türk araçlarına kıyasla oransal hem de sayısal olarak daha fazla artmış durumdadır. Ocak-Mayıs 2019 döneminde sadece Avrupa’dan 50.000’e yakın yabancı araç ülkemize yük almak üzere boş giriş yaptı.  BDT ülkelerinden yapılan boş giriş sayımızın düşmesi ve gene bu ülkelere yapılan ihracat taşımalarının daha istikrarlı görünmesi ise sevindirici bir durumdur.

TRANSİT TAŞIMALAR
 
Türkiye üzerinden yapılan Transit taşımalar incelendiğinde; Türk ve Yabancı araçlarının İran, Irak, Gürcistan, Azerbaycan, Bulgaristan, Romanya, Yunanistan başta olmak üzere komşu ülkelere taşıma yaptığı görülüyor.  Transit taşımaları ülkemiz üzerinden yapan araçlarda ise yoğunlukta olarak İran dikkat çekmektedir, geçen yılın aynı dönemine göre %13  düşüş göstermesine rağmen en yoğun Transit taşımayı İran araçları gerçekleştiriyor. Almanya’nın da Türkiye’yi trnsit güzergâh olarak kullanmaya başladığı dikkat çekiyor, bu ülkelerin ardından kmşu ülkelerimizi Bulgaristan, Gürcistan ve Azerbaycan geliyor. Türk araçlarının ise geçen yılın aynı dönemine göre transit taşımalarda %35 artış göstermesi dikkat çekmektedir. Türk araçları transit olarak yoğunlukla Irak’a ve Azerbaycan’a taşıma gerçekleştirmektedir.

KAYNAK : ULUSLARARASI NAKLİYECİLER DERNEĞİ