Aracınız Yoldan Kopmasın!!!

Bu sayımızda yine sizlere arşiv değeri olacak bir dosya hazırladık. Mevsimsel özellikler nedeniyle de ilginizi çekeceğini düşündüğümüz dosyamızda yok yok! Uzun ömürlü ve performanslı lastikler için önerilerden tutun da, kullanımda dikkat edilmesi gereken 20 altın kurala kadar… Ayrıca üreticilerimizin önemli uyarı niteliğindeki bilgilerini de bu çalışmada bulacaksınız…

LASTİK NEDİR?

Lastik kauçuk, kord bezi ve çelik teller ile çeşitli kimyasal maddelerin birleşiminden oluşan ve aracın yer ile temasını sağlayan tek ve en önemli parçadır.

LASTİĞİN GÖREVLERİ

• Lastikler, otomobilin ve yükün ağırlığını taşır ve motorun yarattığı döndürme momentini yola aktararak çekiş kuvvetine dönüştürür.
• Darbeleri emerek konfora katkıda bulunur.
• Yavaşlamalarda fren gücünü, viraj dönüşlerindeyse direksiyon kontrolüne gerekli olan yanal kuvveti üretir. Ayrıca kendine özge darbe emici emiş özellikleri sayesinde sürüşten ve zemin bozukluklarından meydana gelen kuvveti absorbe eder.
• Yol kaplamasının türü (asfalt, toprak, şose) ve yolun durumu ( yağmur, çamur, kar, buz) ne olursa olsun, lastiğin görevi güvenli şekilde yol tutuşu sağlamaktır. Ancak bilinçli otomobil kullanıcısı, bir lastikten güvenlik ve konforun yanında başka özellikler de arıyor. Modern bir lastiğin daha az titreşim ve gürültü üretmesi, düşük yuvarlanma direncine sahip olması, dolayısıyla daha az yakıt tüketmesi isteniyor. Fakat lastiğin bu özeliklerin hepsini aynı anda bünyesinde bulundurması imkansız. Bu özelliklerin biri sağlanırken diğerlerinden taviz veriliyor.

LASTİK SATIN ALIRKEN NELERE DİKKAT EDİLMELİ?

Otomobil üreticisinin önerdiği lastik ebadının dışına çıkmamak en doğrusu; ancak estetik kaygılarla veya özel amaçlarla lastik ebadı değiştirilebiliyor. Lastiğin kesit genişliğini arttırmak otomobilin viraj ve yol tutuş kabiliyetini olumlu etkileyebiliyor; ancak kesit genişliği arttıkça ıslak zeminde kızaklama (aquaplannig) riski de artıyor. Lastik serisi ve profili değiştirilirse, lastik çevresi de değişeceğinden kilometre saati yanlış gösteriyor. Ayrıca otomobilin maksimum hızında ve yakıt tüketimde de değişiklikler gözlenebiliyor. Bunun yanında farklı ebattaki lastiklerin otomobilin ön düzen ayarını bozacağı unutulmamalı.

LASTİK ÇEŞİTLERİ

Konvansiyonel ve radyal lastik

Lastikler yapılarına, taban desenlerine, kauçuk karışımlarına ve kullanım amaçlarına göre sınıflara ayrılıyor. Lastiğin karkas yapısında kullanılan kord bezinin geometrisi lastiğin konvansiyonel veya radyal yapıda olmasını belirliyor. Konvansiyonel lastiklerde, lastiğin yapısını meydana getiren kord bezleri 30-40 derecelik açılarda, üst üste ve çapraz biçimde yerleştiriliyor. Bu nedenle konvansiyonel lastikler çapraz katlı ve diyagonal lastikler olarak da adlandırılıyor. Son yıllarda otomobil lastik teknolojisindeki gelişmeler, konvansiyonel lastiklerin terk edilip radyal lastiklerin kullanılmasına yol açtı.

Radyal lastikler ve avantajları

Radyal lastiklerin konvansiyon lastiklere göre en önemli avantajları daha esnek olmaları ve daha az ısınıp daha kolay soğumaları. Bunun dışında radyal lastiklerin yerde bıraktığı taban izi çapraz lastiklerinkinden daha geniş. Bu avantaj radyal lastiklerin konvansiyonel lastiklere oranla yüzde 20 daha iyi yol tutmasını sağlıyor. Yola temas eden bölümün daha fazla oluşu nedeniyle çekiş gücü ve fren güvenliği daha yüksek. Radyal lastiklerde taban sert, yanaklar yumuşak; bu da lastiğin yola temas eden bölümünün sürekli olarak aynı genişlikte kalmasını sağlıyor. Radyal lastiklerin kat ve sırt ayrılmaları da daha dayanıklı. Bu ise yola tutunum başarısını arttırıyor.

Çelik kuşaklar

Radyal gövdeli lastiklerin sırt gövdesi boyunca 15 ile 25 derecelik açılarla üst üste ve çapraz biçimde kuşaklar yerleştiriliyor. Kuşakların görevi lastiğin mukavemetini arttırmak taban izinin şekil değiştirmesini önlemek ve lastiğin yerle temas eden bölgesinin alanını arttırmak. İki tür kuşak bulunuyor. Birincisi bez dokumandan üretilen 'tahrik', diğeriyse tellerden üretilen 'çelik' kuşak. Çelik kuşağın daha dayanıklı, daha emniyetli ve yüksek hızlara daha iyi uyum sağlaması, lastik üreticilerinin bu tür lastik üretimine yönelmesine neden olmuş.

Sırt deseni

Farklı amaçlara hizmet etmek için farklı yapıda, desenlerde ve kauçuk çeşitlerine sahip lastikler üretiliyor. Otomobil lastikleri desenlerine göre ikiye ayrılıyor. Standart lastikler ve yüksek performans lastikleri . Ayrıca bu lastiklerin normal tipleri dışında dört mevsim ve kış lastiği versiyonları da mevcut. Standart desenli lastiğin kuru ve ıslak zeminde iyi çekiş gücü, yeterli antiaquaplaning (suda kızaklamaya karşı hızlı su deşarjı) özellikleriyle, güvenli viraj alma kabiliyetlerine sahip olması isteniyor. Bunun yanında standart lastiklerin sesiz ve konforlu olması düşük yuvarlanma direncine sahip olması gerekiyor. Dört mevsim lastiklerin desenleriyse, ıslak, kuru, karlı, çamurlu zeminlerde güvenli kullanım, frenleme ve yeterli çekiş gücü sağlamak üzere tasarlanıyor.

Kış lastikleri

Kışın, uzun ve şiddetli olduğu, yolların uzun süre kar ve buzla kaplı olduğu bölgelerde kış lastikleri kullanılmalı. Deseniyle olduğu kadar soğuğa dayanıklı kauçuk karışımlarıyla da kar ve buz gibi kaygan koşullarda maksimum çekiş ve fren gücünü zemine iletebilen kış lastikleri silika teknolojisiyle üretiliyor. Bu teknoloji de lastiğin tutunma özelliğini arttırıyor. Kış lastiklerinde dikkat edilmesi gereken en önemli noktaysa hız serilerine uyum. Çünkü kış lastiklerinde hız serileri standart lastiklere oranla düşük; otomobilin son sürati yüksek olsa bile lastiğin hız serisi aşılmamalı...

Yüksek performans lastikleri

Yüksek motor gücüne sahip otomobiller, bu yüksek gücü yere aktarabilmek ve yüksek süratlere çıkabilmek için performans lastiklerine ihtiyaç duyuyor. Bu tür lastikler V, W, Z gibi daha yüksek hız serisine sahip lastikler. Yüzde 55 veya yüzde 35 gibi basıklık oralarına (alçak profile) sahip yüksek performans lastikleri, yola daha iyi tutunmayı sağlayan özel kauçuk karışımlarına sahip. Geniş tabanlı yüksek performans lastiklerinin kuru ve ıslak zeminde iyi yol tutması, iyi viraj alması gerekiyor. Yüksek performans lastiklerinin ömrüyse, standart lastiklere göre (kullanıma bağlı olarak ) yüzde 20 daha kısa.

LASTİK HANGİ PARÇALARDAN OLUŞUR?

SIRT: Lastiğin yolla temasını sağlayan en üst bölümüdür. Üzerindeki desen kulanım amacını gösteriyor. Desendeki oluklar yağmur suyunu deşarj etmeye yarıyor. Zemine temas eden dolu bloklarsa çekiş ve fren gücünü iletiyor, yanal kuvvet üretiyor.

OMUZ: Sırt ile yanağın birleştiği ve kalın kauçuktan yapılmış bölgesi

YANAK: Lastiğin topuk ve omuz bölgesi arasında kalan ve bölgesidir. Direksiyon kontrol karakteristiğini, taşıma ve konfor estetiğini belirliyor. Lastiğe esneklik sağlıyor, üzerinde markalama ve tanıtıcı bilgiler bulunuyor.

TOPUK: Lastiğin janta temas eden ve sıkıca bağlanmasını sağlayan bölgesidir.

DAMAK TELİ: Lastiği jantın etrafında tutan bölgedir. Gerilmeye dayanıklı, uzamayan çelik tellerden üretiliyor.

CEYFIR: Damak telinin dış kısmına yerleştiriliyor. Karkas yapının jant tarafından aşındırılmasını ve tahrip edilmesini engelliyor. Jant ucu üzerinde gerekli olan esnekliği sağlıyor.

KARKAS YAPI: Lastiğin alt ucundaki bir damak telinden diğerine uzayan destek bölümüdür. Damak telinin etrafını dolaşarak lastiğe bağlanıyor. Polyester kord bezinden üretilen karkas yapıda uzunlamasına lifler yükü taşıyor, yatay liflerse yapıyı bir arada tutuyor.

KUŞAKLAR: Lastik sırt deseninin altında uzanan dar katmanlara kuşak adı verilir. Çelik ve bez olmak üzere ikiye ayrılan kuşaklar karkas yapıyı sıkıştırıyor.

ASTAR: Lastiğin iç yüzeyindeki ince bir kauçuk katmanı olan astar hava sızdırmazlığını sağlıyor. Lastiğin içine sıkıştırılmış basınçlı havanın dışarı kaçmasını önlüyor.

 DOĞRU JANTA, DOĞRU LASTİK TAKIN!

Üzerinde durulması gereken bir diğer konuysa lastiğe uygun olan jantı seçmek. Tubeless lastikle kenarları düzgün tubeless jant kullanılmalı. Her lastik ebadı için tavsiye edilen bir jant eni var. Bir de kullanılabilir jant enleri bulunuyor. Lastik eşdeğer tablosundaysa uygun jantların enleri veriliyor. 185/70 R 13 lastikte tavsiye edilen jant eni 5.0 inç. Ama bunun bir altı ve ya bir üstü olan 5 ve 5.5 inçlik jantlarda kullanılabiliyor.

LASTİĞİN DİLİNDEN ANLAYIN!

Tüketicilerin büyük bölümü lastik satın alırken lastik yanağındaki yazılara pek bakmaz. Birçok insan için önemli olan sadece lastiğin markasıdır. Oysa lastik yanağında lastiğin üretim tarihinden kauçuk karışımının cinsine kadar pek çok bilgi bulunuyor. Örneğin, yanağında 185 65 R 14 85H ENCT2 TL yazan bir lastikteki rakamlar sırasıyla milimetre cinsinden lastiğin kesit genişliğini, balonluk, yüzde olarak lastiğin profilini, büyük harfler lastiğin gövde yapısını, daha sonra gelen rakam inç cinsinden jantın çapını son rakam yük endeksini, son harf hız sembolünü ifade ediyor. ENCT2 lastiğin ismini; TL ise lastiğin tubeless yani lastiğin iç lastiksiz olduğunu belirtiyor.

185=Kesit genişliği (mm)              14=Jant çapı (1 inç=2.54mm)

65=Lastiğin serisi                             R=Lastik gövde yapısı

85=Yük endeksi                                               H=Hız limiti

ENCT2=Lastiğin özel ismi              TL=Tubeless

UZUN ÖMÜRLÜ VE PERFORMANSLI LASTİKLER İÇİN UYARILAR

Hava Basıncı:  Uygun olmayan hava basıncı ilerde tamiri mümkün olmayan hasarlar yaratabiliyor. Ayrıca düzensiz ve erken aşınmaya da sebep oluyor. Hava basıncı lastik soğukken ölçülmeli ve mutlaka araç üreticilerinin belirlediği hava basıncı değerlerine uygun olmalı.

Spot: Araç üreticilerinin lastik basınç uyarılarına dikkat ediniz. Düşük şişirme basıncı lastiğin iki omuzunda, yüksek şişirme basıncı ise taban merkezinde çevresel ve düzensiz aşınmaya sebep oluyor.

Rot Ayarı:  Aracınızın mekanik ve süspansiyon sistemlerindeki aksaklıklar nedeni ile direksiyon ve araç yönü aynı olmayabilir. Ön düzen bozukluğu sadece lastiklerinizde ekonomik kayba neden olmakla kalmaz aynı zamanda aracınızın süspansiyon ve döner aksamına da zarar vererek zaman içersinde yüksek mekanik tamir ve bakım masrafına yol açıyor.

Balans Ayarı:  Jant ve lastiğinizin uygun olarak eşlenmemesi hızlı sürüş esnasında zıplama, vuruntu, salgı, yalpa gibi konforsuzluklar hissetmenize neden oluyor.

Rotasyon(Yer Değiştirme): Lastiklerin, araçta takılı oldukları her değişik pozisyonda değişik aşınma hareketine maruz kaldıklarından, periyodik olarak yerlerinin değiştirilmesi ömürlerini artırıyor. Birbirine çapraz konumdaki lastiklerin değiştirilmesi lastik üreticilerinin tavsiyesi.

Diş Derinliği:  Zamanla lastiğiniz üzerindeki desen aşınarak kullanılmaz seviyeye gelir. Aşınmış lastikler aracın performansını düşürür, yakıt tüketimini arttırır. Diş derinliği 1.6 mm'nin altına inmiş lastikleri kullanmak, can ve mal emniyeti bakımından tehlike.

Yük Miktarı ve Yükleme Biçimi: Araç üreticisinin belirlediği, araç taşıma kapasitesi (istiap haddi) üzerinde yüklemeler; lastiğinizin çabuk ısınmasına; yanak, omuz ve topuk bölgelerinde arıza ermesine ve hızlı aşınmasına neden oluyor. Dengesiz yüklemeler de lastik ömrü üzerine olumsuz etki yapıyor.

Fren Ayarı:  Fren sistemi araç üreticisinin tavsiye ettiği aralıklarda kontrol edilmeli. Ayarsız frenler, lastiklerde düzensiz ve hızlı aşınmalara sebep olabiliyor. Ani ve sert frenlemelerde kuvvet dağılımı lastiğe göre farklı olacağından, blok tipi aşınma olması ihtimali artıyor.

Araç Kullanımına Uygun Lastik Seçimi

Araç el kitabında belirtilen ebat ve kat muadilindeki lastikler kullanılmalı. Aracın tüm lastiklerinin aynı yapıda olması gerekiyor. Aynı aks üzerinde farklı yapı, desen ve aşınmada lastik takılması halinde araç performansı olumsuz etkilendiği gibi lastik düzensiz ve hızlı aşınıyor.

Araç Hızı:  Araç kullanım hızı arttıkça lastiğin sıcaklığı  yükselir. Bu sebeple sırt kauçuğu normale göre daha çok aşınma gösteriyor.

Yol ve İklim Şartları:  Düzgün olmayan yol yüzeylerinde ve sıcak yaz aylarında lastik normale göre daha çok aşınma gösteriyor.

Sürücü Alışkanlıkları: En önemli faktörlerden birisi de araç kullanım alışkanlıkları. Aracın bakım seviyesi gibi faktörleri de unutmamak gerekiyor.

KULLANIMA İLİŞKİN 20 ALTIN KURAL

1. Bozuk ve taşlı yollarda yüksek hız yapmayın. Ayrıca ani ve sert frenden aracı hızlı kaldırıp patinaj yapmaktan kaçının. Aksi halde lastiklerde düzensiz ve erken aşınmalar meydana gelir.

2. Lastiğinizi keskin kaldırım kenarlarına sürtmekten kaçının. Lastiğin gövdesini oluşturan kordların çok hafif hasar görmesi bile üzerinde yüründüğünde lastikte tehlikeli olabilecek büyük arızalara sebep olabilir.

3. Otomobilinizi kullanırken yoldaki çukurlara ve tümseklere dikkat edin kaldırıma park etmekten kaçının.

4. Sıcak havada ve ağır yükle yüksek sürat yapmayın. Havanın sıcak olması ağır yük ve yüksek süratten ötürü fazla ısınan lastiğin soğumasını zorlaştırır.

5. Aracınızda uygun olmayan yüklemeden kaçının. Dengesiz yük dağılımı bazı lastiklerin üzerine fazla yük binmesine ve buna bağlı olarak hızlı aşınmaya sebep olabilir.

6. Diş derinliği 1.6 mm den az olan lastikleri kullanmayın. Özellikle ıslak zeminde lastiğin suyu boşaltması ve yere tutunması güçleşeceğinden diş derinliği bu seviyenin altına düşmüş lastiklerin değiştirilmesi emniyet açısından çok önemlidir.

7. Araç ve lastikle ilgili ayarsızlıkları (balans bozukluğu rot ayarsızlığı vs) giderin. Söz konusu mekanik ayarsızlıklar sürüş konforu ve direksiyon hakimiyetinin azalmasının yanısıra lastiklerde düzensiz ve erken aşınmaya neden olabilir.

8. Araç üreticisi tarafından onaylanmış ebattaki lastik ve jantları kullanın. Lastik ve Jant ebadının birbirine uygun olmasına dikkat edin.

9. Üretildiği tarih üzerinden 5 yıl geçen dış ve iç lastiklerin dikkatle kontrol edilip kullanılması gerekir. Eğer üzerinde çatlaklar oluşmuşsa söz konusu lastik kullanılmamalıdır.

10. Lastiklerinizi mümkünse her kullanımdan önce gözle kontrol edin. Lastiğe çivi taş cam gibi yabancı maddeler batmışsa bunları çıkarın. Hasar gören lastiğinizi vakit geçirmeden tamir ettirin. Hasar görmüş veya herhangi bir nedenle hava basıncı çok azalmış lastikle yola devam etmeyin.

11. Tüm supaplar iyi durumda temiz ve kapaklı olmalıdır. Supap kapakları lastiğin içine toz ve benzeri maddelerin girmesini önler.

12. İç lastiksiz (tubeless) lastiği mutlaka tubeless janta takın. İç lastikli (tubetype) lastiğiyse kesinlikle iç lastiksiz kullanmayın.

13. Bijon somunlarının sıkılığını düzenli olarak kontrol edin. Bijon somunlarının gevşek olması durumunda sürüş emniyetinin azalmasının yanısıra lastikte düzensiz aşınma meydana gelecektir.

14. Lastiğin üzerinde belirtilen hız ve yük limitlerini hiçbir şekilde geçmeyin. Aksi takdirde çok tehlikeli sonuçlar doğurabilecek lastik arızaları söz konusu olabilir.

15. Otomobilin dört tekerleğine aynı ebat yapı ve desende lastik takın. Farklı lastik kullanımı özellikle de farklı ebat ve yapıda lastik kullanımı araç ve lastik performansını çok olumsuz etkileyecektir.

16. Her dış lastik değişiminde jant supabını veya iç lastiği değiştirin.

17. Lastik şişirme basınçlarını iki haftada bir kontrol edin basınç düşmüşse uygun seviyeye getirin. Isınan lastiğin hava basıncı yükselebileceğinden lastiklerin hava basıncını lastik soğukken ölçmeye ve ayarlamaya dikkat edin. Isınma sonucu yükselen hava basıncını azaltmak için lastiğin havasını boşaltma yoluna kesinlikle gidilmemelidir.

18. Karlı ve buzlu havalarda daha iyi çekiş sağlayacağı düşüncesiyle lastik havasını kesinlikle azaltmayın. Tersine bu gibi durumlarda hava basıncını yaklaşık 3 PSI artırmak zemindeki karlı buzlu tabakayı yarmaya yardımcı olup çekişi artıracaktır.

19. Lastiklerin her 10 bin kilometrede bir rotasyonunu tamamlayın. Radyal lastiklerde dönüş yönünü değiştirmeden öndeki lastikleri arkaya arkadakileri öne takın.

20. İki haftayı aşan park etmelerde lastik havasını 7.5 PSI artırın ve otomobili takoza alın.

HAVASIZ LASTİK ÜZERİNDE YÜRÜNME:

Lastik sadece bir kılıf. Araç yükünü taşıyan lastiğin içinde sıkıştırılan hava; hava olmazsa lastik çalışamaz. Tüm testler lastiğin içine hava sıkıştırılarak yapılıyor. Sadece belirli amaçlarla yapılan testlerde (topuk düşürme, yük altında dayanıklılık…..) göreceli olarak lastik şişirme basıncı azaltılıyor. Dolayısıyla tasarım temeli sıkıştırılmış hava olan lastik havasız çalışamaz. Hem lastiğin performansı hem de jantta kalabilmesi için sıkıştırılmış hava zorunlu. Yeni dönemde havasız üzerinde yürünebilen “Run Flat” lastikler orijinal ekipman olarak değişik araçlarda takılıyor. Ancak bu lastiklerin de çalışma prensibinde sıkıştırılmış hava var.

Lastik nasıl hava kaybeder?

1- Harici nedenlerle lastiğin herhangi bir bölgesinde (genelde yere temas eden alanı..) bir delici cismin (çivi, sivri cam parçası, civata, tel, teneke parçası……) girmesiyle oluşan delikten hava kaybedebiliyor. Bu durumda eğer delici cisim lastik bünyesinde kalırsa hava kaybı yavaş oluyor. Delici cisim lastik bünyesini terk ederse hava kaybı hızlı oluyor. Bu arada delici cismin ebadları da önemli.

2- Lastiğin janta kasıntılı oturması, takılırken sökme-takma makinesinin kafasının lastik topuk bölgesine hasar vermesi. Genelde hava kaybı yavaş oluyor.

3- Supap dibi ya da bünyesinden hava kaybı. Supap dibinde çalışma sonucu oluşan kılcal çatlamalardan veya supap iğnesinin görevini yapmasını engelleyen toprak, taş parçacıkları nedeniyle hava kaybı.

4- Hava molekülleri çok küçüktür ve sıkıştırıldıkları alandan dışarıya sızmak isterler. Sıkıştırılmış hava butil kauçuk esaslı liner (en içteki kat) tabaka tarafından bloke ediliyor. Takma-sökme esnasında levyenin uzun ucu lastik iç duvarını zedelerse (liner tabaka hasar görürse) bu bölgeden de hava kaybı oluyor. Bu kayıp (eğer delinme olmamışsa) üsttekilerle kıyaslandığında çok daha yavaş.

Lastikte hava kaybı varsa ne olur? (Seyir halinde)

1- Lastik havası azaldıkça yüklü yarı çapı da azalacağından bir turda aldığı mesafe de azalacaktır. Dolayısıyla eğer ön lastikse araç havası azalan lastik yönünde çekme yapacaktır. Hava ne kadar azsa çekmenin şiddeti de o oranda fazla olacaktır. Bu lastik arkada ise araçta düzensiz salınımlar oluşacak ve arka taraf balık kuyruğu gibi sallanacaktır.

2- Hava kaybı artarsa daha geniş alanda esneyen lastik daha hızlı ısınacaktır, ısınan hava genleşecek ve kaçma hızı da artabilecektir.

3- Lastik topuğuna gelen aşırı zorlamalar ve olası yanal hareketler topuğun jant çukuruna düşmesine sebep olabilecektir.

4- Hava kaybı çok hızlıysa araç hakimiyeti de azalabilir hatta ortadan kalkabiliyor.

5- Havasız üzerinde gidilirse (hangi sebeple olursa olsun) süreye, yol şartlarına, yüke, hıza bağımlı olarak lastik yanakları esneyecek ağırlık sıkıştırılmış hava üzerinde değil de, jantın flanşıyla lastik topuğu üzerinde taşınacaktır. Bu olay sonucu jant flanşı lastik yanağını genelde topuk üzerinden (yanak başlangıcı) kesiyor.

Lastikte hava kaybı varsa ne olur? (Park halinde)

1- Genelde araca binmeden önce araç etrafında bir tur atılarak lastiklerin veya aracın durumuna bakılmadan sürücü oturma hatası hep yapılıyor. Bu durumda sağ taraftaki lastiğin havasının indiği anlaşılmayabilir bu da seyir halinde sorun çıkarıyor.

2- Geri gelirken veya ileri giderken lastikle yol arasında kalan kesici veya delici bir cisim gözden kaçıp ve ileride sorun çıkarabiliyor.

ARAÇ MUAYENE ESNASINDA LASTİK VE JANT İLE İLGİLİ AĞIR KUSURLAR

Lastikler: profil derinlik sınırının aşılmış olması

Lastik profil derinliği: lastik tek taraflı aşınmış olması

Yanlış lastik ebadı: yük kapasitesi çok düşük/yüsek hız için uygun değil olması

Yanlış lastik: karma (Radial ve Cross-ply) lastik takılmış olması

Yanlış lastik: lastik-jant uyumu hatalı olması

Jant/jantlar: hasarlı olması

Hatalı jantlar

Jantlar: jant kapakları/direksiyon ve fren parçaları ile uyumlu değil

LASTİĞİN ÖMRÜNÜ ETKİLEYEN DİĞER FAKTÖRLER….

EZİLME: Lastik aşınması; lastiğin temas ettiği yüzeyle taban kauçuğu arasında oluşan sürtünme ve kaymalar sonucu oluşuyor.

Bu tip kaymalar her hız için geçerli; hız arttıkça kayma artıyor ve lastik aşınması hızlanıyor.

Dairesel şekilli lastik yere temas ettiği bölgede üzerindeki yükün etkisiyle düzleşiyor.

Bu da lastik taban kauçuğunda aşınmalara sebep oluyor.

Düz bir hatta giderken, lastiğin normal aşınmasını kaymalar, hızlanma, patinaj ve frenleme artırıyor. Dolayısıyla bunun lastiğin aşınmasındaki etki derecesi, hızlanma, patinaj ve frenlemenin şiddetine göre değişiyor.

YOL YÜZEYİ: Lastiklerin ömrünü etkileyen önemli faktörlerden biri, lastiğin kullanıldığı yol tipi. Karayollarının yapımında kullanılan malzemelerin cinsi ile yol yüzeylerinin düzgün veya pürüzlü olması lastik ömrünü etkileyen önemli faktörlerin başında geliyor.

Yol tipinin lastik ömrüne etkisi, lastiğin yere temas ettiği alanda birim alana düşen yükün farklı olarak dağılması neticesinde ortaya çıkabiliyor.

Sürekli olarak taşlı yolda çalışan lastiklerin ömrü, düzgün pürüzsüz asfaltta  çalışan lastiklere oranla     % 80 azalıyor.

Lastiklerin ömrünün yollara göre aşınma yüzdesi:  

Pürüzsüz asfalt                 % 100

Kaba asfalt                         % 90

Beton zemin                     % 70    

Parke zemin                      % 65

Aşırı kaba asfalt                % 60

Aşırı bozuk asfalt             % 55

Stabilize                              % 50

Keskin çakıllı                      % 20

Lased Otomotiv Lastik Satıcıları ve Servisçileri Derneği Başkanı Mustafa Karataş ve Başkan Yardımcısı Güngör Kılınç kış lastiklerinin trafik kazalarındaki önemi ve güvenliğine ilişkin kullanıcıları uyarıyor.

KIŞ ŞARTLARINDA KIŞ LASTİĞİ KULLANILMALI GEREKTİĞİNDE KAR ZİNCİRİ TAKILMALIDIR…!

Kışın kar yağmasa ve yolda buz olmasa bile 7 C derecenin altındaki sıcaklıklarda mutlaka kış lastiği kullanılmalıdır. Bunun nedeni sadece kış lastiklerinin özel profillerinin olması değildir.

Yaz lastiklerinde kullanılan kimyasallar ve kauçuk madde 7 C derecenin altındaki sıcaklıklarda sertleştiği için yola tutunması azalmaktadır. Kış lastiklerinin ise üretildikleri kauçuk katkı maddesi Silica karışımı daha yumuşaktır ve 7 C derecenin altındaki soğuk hava şartlarında kuru asfalt, kar ve buzda tutunmayı arttırmaktadır.

Kış lastiğinin yetersiz kaldığı karlı ve buzlu yollarda riske girmeden,  trafik yetkililerinin talebi durumunda, araç üreticisinin tanımladığı tekerleklere kar zinciri takılmalıdır. Zincirin mahmuzlu(tırnaklı) olmasına dikkat edilmesi gerekmektedir. Çünkü çoğu zaman karın altında buzlanma vardır ve zincirdeki mahmuz buza girerek tutunma sağlar.

Dört mevsim lastiği M+S ‘nin ancak kış lastiği  sembolünü  taşıyorsa M+S KIŞ LASTİĞİ olarak değerlendirebileceği, öte yandan M+S lastiklerinin yazın iyi bir yaz lastiği, kışında iyi bir kış lastiği görevini göremeyeceği mutlaka bilinmelidir.

Kış lastiği sadece karlı yollarda kullanılmaz, Bu özellikteki lastikler yağmur, çamur ve buz gibi tüm kaygan zeminlerde yaz lastiklerine göre çok daha avantajlıdır.

KIŞ LASTİĞİ İLE YAZ LASTİĞİ ARASINDAKİ FREN MESAFESİ KARŞILAŞTIRMASI:(SIFIR EĞİMDE)

 50 km/h hızda ve kar üzerinde yapılan fren testlerinde durma mesafesi

kış lastikleri ile 35 m     -    yaz lastkleri ile 43 m         olarak ölçülmüştür.

 30 km/h hızda ve buz üzerinde yapılan fren testlerinde durma mesafesi

kış lastiklerinde 57 m   -   yaz lastiklerinde 68 m    olarak ölçülmüştür.

Yolun eğimine göre bu fren mesafesi % 10 ila 50 arasında artmaktadır.

 Avusturya Otomobil Kurumu ÖAMTC ‘nin 80 km/h ve kar üzerinde 4x4 bir araçla yaptığı fren testleri sonunda durma mesafesi kış lastikleri ile 67 m   -   dört mevsim lastikleri ile 82 m  -  yaz lastikleri ile 108 m  olarak ölçülmüştür.

Diğer yönden zeminin yaş veya buzlu olmasında yolun eğimine ve kurp’una göre (şevine ve çapına ) % 25  daha çok güvenli olarak yere tutunma  yapmaktadır.

EN İYİ KIŞ LASTİĞİ: KARDA FREN VE ÇEKİŞ YÖNÜNDEN YETERLİ, KIŞIN KURU VE ISLAK ZEMİNDE YAZIN YAZ LASTİĞİNE EN  YAKIN SONUÇ VEREN LASTİKLERDİR.

Bu karşılaştırmalı fren mesafelerinden de anlaşıldığı gibi kazaların büyük bir nedeni yol koşullarına göre doğru lastiği kullanmamaktan kaynaklanmaktadır. Araştırmalara göre trafik kazalarının yaklaşık % 60 ‘a yakın bir bölümü uygun olmadan kullanılan lastik hatalarından kaynaklanmaktadır.

 Ülkemizde meydana gelen trafik kazlarında yaklaşık olay yeri kayıtlara geçen ve geçmeyenlerle birlikte  9.000 kişi hayatını kaybetmektedir.   Buna göre diyebiliriz ki; yaklaşık 5.400 kişi uygun olmayan veya hatalı lastik kullanımı yüzünden hayatını kaybetmektedir.