Nakliyat Sigortası

Nakliyat sigortası ne kadar süreyle geçerlidir? 

Sigorta poliçeleri belirli bir dönem için hazırlanabildiği gibi (yıllık poliçeler), belirli sürelerde geçerli olacak şekilde de düzenlenebilmektedir. Pek çok sigorta türünden biri olan nakliyat sigortası, sevk edilecek emtianın (malın) nakledilmek u?zere teslim alınması veya yu?klenmesi anında devreye girer, taşıma su?resince devam eder ve boşaltım noktasında mallar alıcıya teslim edildiği zaman son bulur. 

Sigorta primi nedir? 

Sigorta primini basit olarak açıklamak gerekirse; prim, sigortacının sigortalıya verdiği güvence karşılığında temin ettiği ücrettir. Bu primler sigorta türüne göre oluşturulmuş havuzlarda saklanır ve değerlendirilir. Hasarın gerçekleşmesi durumunda sigortalıya toplanan primlerden ödeme yapılır. Primler tek seferde ya da anlaşılması durumunda taksitli bir şekilde aylık olarak ödenebilmektedir. 

Sigortada temerrüde düşmek ne anlama gelmektedir? 

Yukarıda da bahsettiğimiz gibi sigorta primi taksitle de ödenebilmektedir. Taksit olarak anlaşılması durumunda ilk taksit polic?enin tesliminde ödenir ve kalan taksitler poliçede belirtilen müddetlerde nakden ödenir. Sigortalının primi vermemesi, primin tecil edilmesi ya da bir taksitin vade bitiminde ödenmemiş olması durumunda sigorta temerrüde düşer. Temerrüde düşen poliçe prim borcunun temerrüt gününden itibaren 15 gün içinde ödenmemesi durumunda müddet bitiminden 15 gün sonra sigorta teminatı durur. Bu sürenin sonuna kadar da ödeme tamamlanmazsa sigorta sözleşmesi kendini fesheder. Bu durumda, özel şartlara göre prim iadesi yapılabilir. 

Nakliye sigortasında aşkın sigorta ve eksik sigorta nedir? 

Poliçe yaptırılırken dikkat edilmesi gereken en önemli maddeler emtia değeri ve sigorta bedelidir. Sigorta bedeli, hasarın gerçekleşmesi durumunda ödenecek tazminat rakamıdır. Sigortalanan emtianın değeri ile sigorta bedeli birbiriyle uyuşmazsa aşkın sigorta ya da eksik sigorta durumu ortaya çıkabilmektedir. Bunu kısaca, poliçede belirtilen değerin hasar gören emtianın değerini karşılamaması ya da poliçedeki bedelin hasar gören emtia bedelinden yüksek olması şeklinde açıklayabiliriz. Poliçe üzerinde anlaşılan sigorta bedeli, emtia değerinin altında olursa tam zayi gerçekleşmesi durumunda sigortalının mağduriyetinin tam olarak karşılanması mümkün olmayacaktır. Hasar ne kadar büyük olursa olsun sigorta şirketleri poliçede belirlenen sigorta bedelinin üzerinde ödeme yapamayacaktır. Bu duruma eksik sigorta denilmektedir. 

Diğer bir durum ise sigorta bedelinin emtia değerinin üzerinde belirlenmesidir. Aşkın sigorta olarak belirlenen bu durumda yine sigorta şirketi emtia değeri kadar ödeme yapacak, sigorta bedeli ne kadar yüksek olursa olsun emtia bedelinin üzerinde tazminat ödemesi yapmayacaktır. Böylece sigortalı, sigorta bedeli daha yüksek olarak belirlendiği için daha yüksek bir prim ödemiş olacak ancak işin sonunda alınan teminat emtia bedelinin üzerinde olmayacaktır. 

İstenilen durum sigorta bedeli ve emtia değerinin aynı olmasıdır. Sigorta bedeli ve emtia değerinin tam olarak uyuşması durumunda ise buna “tam sigorta” denilmektedir. Bu durumda sigortalı alacağı hizmetin tam karşılığı olacak primi vermekte, bir hasar gerçekleştiğinde mağduriyeti birebir olarak giderilmektedir. 

Nakliyat sigortası türleri

Hepsi nakliyat sigortası başlığında olmasına karşın sigorta konuları ve verilen teminatlar açısından poliçeler farklılık göstermektedir. Başlıca nakliyat sigortası türlerini;

• Emtia nakliyat sigortaları,
• Kıymet nakliyat sigortaları,
• Tekne sigortaları,
• Sorumluluk sigortaları

şeklinde sıralayabiliriz. 

Emtia nakliyat sigortaları

Emtia nakliyat sigortaları; karayolu, denizyolu, havayolu ya da demiryoluyla sevkiyatı yapılan her türlü yükün yol sırasında oluşabilecek risklerden kaynaklı hasarlarının tazmin edilmesine yönelik sigortalardır. Dâhilî taşımalar, ithalat ve ihracat taşımalarında yaygın olarak kullanılmaktadır. Yüklemeden boşaltmaya kadar gümrük beklemeleri, aktarmalar, ara sevkiyatlar dâhil olacak şekilde kaza, yangın, hırsızlık, kaybolma ve isteğe bağlı olarak; savaş, grev, sabotaj gibi olaylar sonucu doğacak zararlar teminat altına alınmaktadır.

Emtia nakliyat sigorta poliçeleri 3 şekilde düzenlenir: 

Flotsan poliçe: İleri bir tarihte gerçekleşecek sevkiyatı, sevkiyattan önce teminat altına almak için kullanılır. Bu türde taşıma ile ilgili detaylar ancak yükleme tarihinden sonra öğrenilebilir. 

Münferit (direkt, kati) poliçe: Hazır ve tüm detayları belli olan sevkiyatları teminat altına alır. Poliçede yer alacak detaylar yükleme tarihinden önce bilinmektedir. 

Abonman poliçe: Bir yıl içinde yapılacak tüm sevkiyatları otomatik bir şekilde teminat altına alan poliçe türüdür. Yıllık peşin olarak sigorta koruması sağlamaktadır. Genelde sevkiyat frekansı ve kapasitesi yüksek firmalar tarafından yaptırılır. 

Emtia nakliyat sigortasında verilen teminat türleri

Nakliyat sigortalarında 3 tür teminat verilmektedir. Bu teminatlar kloz denilen özel şart maddelerinden oluşur.

Tam ziya: En dar ve en sınırlı teminat tam ziyadır. Taşınan yükün gemi ile batması, yükün nakil aracıyla beraber tamamen yanması gibi durumları içerir. Kısmi hasarlara teminat vermemektedir. 

Dar teminat: Tam ziya klozuna göre daha kapsamlıdır. Çarpma, devrilme, yangın, sel ve su basması gibi risklerin yanı sıra yükleme ve aktarma gibi süreçlerde meydana gelebilecek hasarları teminat altına alır. Denizyolunda batma, karaya oturma ya da fırtına nedeniyle bir limana sığınma gibi riskleri ve kurtarma operasyonları benzeri masrafları karşılar. Bu klozlar denizyolunda Institute Cargo Clauses (F.P.A), karayolunda kamyon klozu, demiryolunda ise demiryolu klozu olarak bilinir. Havayolu için ise dar teminat klozu yoktur, sadece tam ziya ve geniş teminat klozları vardır. 

Geniş teminat: All risks klozu olarak bilinen en geniş teminat çeşididir. Diğer teminatlara ek olarak çalınma, ıslanma ve ezilme gibi pek çok riski kapsamı altına alır. Denizyolu, karayolu ve demiryolunda Institute Cargo Clauses (All Risks), havayolunda ise Institute Air Cargo Clauses (All Risks) olarak geçer. 

Emtia sigortalarında fiyatlandırma nasıl yapılır? 

Emtia sigortalarında fiyatlandırma aşağıdaki kriterler göz önüne alınarak yapılır: 

• Sevkiyatı yapılacak malın türü (A, B ve C grubu mallar), tas?ıma bic?imi, ambalajlama modeli (ambalajlı ya da do?kme olması) 
• Seferin yurtiçi ya da yurtdışı olması, yapılacak aktarmalar ve başlangıç-bitiş sevkiyatı 
• Nakledecek aracın türü (kamyonun açık ya da kapalı olması, geminin yaşı) 
• Verilecek teminatın kapsamı 

Kıymet nakliyat sigortaları 

Kıymet nakliyat sigortaları; para, altın, gu?mu?ş, mücevherat ve değerli taşlar gibi malların yanı sıra hisse senedi, tahvil, çek ya da piyango bileti gibi değerli evrakların taşıması sırasında nakleden araçlarda meydana gelebilecek her türlü kaza, silahlı soygun, çalınma, kaybolma, hırsızlık ve yangın gibi riskleri teminat altına almaktadır. Bu sigorta türünde teminat, kıymetli evrakların yazılı değerleri üzerinden verilmektedir. 

Tekne sigortaları 

Tekne ya da gemilerin denizde karşılaşabileceği risklere karşı aracın gövde kısmını, makinelerini, ekipmanlarını ve donanımlarını teminat altına almaktadır. Bu sigortalar; geminin sahibi, işleteni ve gemi üzerinde sigortalanabilecek menfaati olanlar tarafından yaptırılabilir. Tekne sigortaları tek sefer için yaptırılabileceği gibi yıllık olarak da poliçe düzenlenebilmektedir. Tekne sigortaları; tekne müddet sigortaları, tekne sefer sigortaları, tekne inşaat sigortaları, tekne navlun sigortaları ve tekne ipotekli alacaklarının menfaati sigortası olmak üzere 5 grupta toplanır. 

Detaylı olarak bakacak olursak; kuru yu?k, ro?morko?r, tanker, feribot, yolcu gemisi benzeri araçlar ile motor, yat, yelkenli, jet ski gibi deniz arac?larının gövde donanımlarını; çarpma, oturma, batma, yangın, infilak, fırtına, müşterek avarya (risk oluşturacak konteynerin gemiden atılması gibi durumlar) ve kurtarma operasyonları gibi deniz riskleri sonucu doğacak masrafları güvence altına alır. 

Sorumluluk sigortaları 

Sorumluluk sigortaları malın fiziki varlığından ziyade sigortalanan kişi ya da aracın üçüncü şahıslara verebileceği zararları teminat altına alır. Nakliyecilerin sorumluluk sigortaları;

• T.M.M sigortası (Taşıyıcı malî mesuliyet sigortası),
• C.M.R sigortası

olmak üzere ikiye ayrılır.  

• T.M.M sigortası: Yurtic?i karayolu tas?ımacılığı yapan nakliyeci firmaların taşıdıkları mala karşı olan hukuki sorumluluklarını teminat altına alır. Poliçenin fiyatlandırılmasında seferlerin yapılacağı iller, taşınan emtianın cinsi, araç başı verilecek teminat limiti, sigortalının önceden gelen hasar durumu ve yıllık toplam taşıma kapasitesi dikkat alınır. Dar ve geniş teminat olmak üzere iki çeşidi vardır. Emtia sigortalarında taşınan mal güvence altına alınırken, mesuliyet sigortalarında taşıyıcı güvence altına alınır. Ödeme ise sadece nakliyecinin kusuru olan durumlarda devreye girer. 
• C.M.R sigortası: Uluslararası karayollarında tas?ımacılık yapan nakliye firmalarının tas?ıdıkları yüke kars?ı olan sorumluluklarını C.M.R konvansiyonu maddeleri gereg?ince teminat altına alır. C.M.R Konvansiyonu (Contrat De Transport International de Marchandise Par Route), uluslararası karayolunda tas?ımacılık yapan nakliyecilerin sorumluluklarını belirleyen milletler arası bir anlaşmadır. Bu sigortada taşıyıcının sorumluluğu yine C.M.R Konvansiyonu hükümleri ve araç başı olarak girilen teminat limitleriyle belirlenir. 

Nakliyat sigortası satış şekilleri nedir? 

Nakliyat sigortasında 3 çeşit satış şekli vardır. 

C.I.F (Cost Insurance Freight): Bu yöntemde navlun ve sigorta primi satıcı tarafından ödenmekte ve alıcıya fatura edilmektedir. C.I.F’te satıcının sorumluluğu mal teslim alınana kadar devam etmektedir.

F.O.B (Free On Board): Bu yöntemde satıcı, malın gemi güvertesine kadar sağlam bir şekilde teslim edilmesinden sorumludur. Malın gemiye yüklenmesinden itibaren tüm sorumluluk alıcı tarafa aittir. F.O.B yönteminde yükleme anında mal güverteye düşerse alıcı, liman tarafına düşerse satıcı sorumludur. 

C&F (Cost and Freight): C&F yönteminde taşınan yükün bedeli ve varış yapılacak limana kadar olan nakliye masrafları satıcıya, sigortanın sorumluluğu ise alıcıya aittir.