Uluslararası Taşımacılık Yapanların Tek Güvencesi:

Ülkemizde de kullanılmakta olan yeşilkart uygulamasının nakliye sektöründe rekabeti sınırladığı gerekçesiyle Rekabet Kurulu’na başvuran Uluslararası Nakliyeciler Derneği, geçtiğimiz yılın Mayıs ayında kurulun konu hakkında aldığı kararın, kendilerinin haklılığını ortaya koyduğunu belirtiyor. Yeşilkart uygulaması ve konu hakkındaki gelişmeleri UND Genel Sekreteri Tamer Dinçşahin ile yaptığımız röportaj ile ele aldık.

Ülkemizde de kullanılmakta olan yeşilkart uygulamasının nakliye sektöründe rekabeti sınırladığı gerekçesiyle Rekabet Kurulu’na başvuran Uluslararası Nakliyeciler Derneği, geçtiğimiz yılın Mayıs ayında kurulun konu hakkında aldığı kararın, kendilerinin haklılığını ortaya koyduğunu belirtiyor. Yeşilkart uygulaması ve konu hakkındaki gelişmeleri UND Genel Sekreteri Tamer Dinçşahin ile yaptığımız röportaj ile ele aldık.

Öncelikle uluslararası taşımacılıkta kullanılan yeşilkart nedir?

Yeşilkart, sisteme üye olan ancak yapıldığı ülke hariç diğer ülkelerde geçerli olan, kaza halinde, kaza mahalli ülkenin mali sorumluluk sigortası genel şartları çerçevesinde sigortacının ve sigortalının sorumluluğunu kapsayan bir sigortadır. Kısaca anlatımı ise Türkiye’de yaptırmış olduğumuz mali mesuliyet sigortasının yurt dışında geçerli olan karşılığıdır. Bu sigorta sistemi 1947 yılında Birleşmiş Milletler ve Avrupa Ekonomik Komisyonu Yerel Taşımalar Komitesi güdümündeki yol taşıma alt komitesi tarafından gündeme alınmış ve geliştirilerek 1 Ocak 1953 tarihinde üyeler tarafından bir anlaşma çerçevesinde çalışmaya başlamıştır. Türkiye sisteme 1963 yılında taraf olmuş ve 19 Ekim 1963 tarih ve 1135 sayılı resmi gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

Yeşilkart hangi alanlarda kullanılıyor?

Yeşilkart tamamıyla karayolu taşıma araçlarında kullanılmaktadır. Yani otomobil, minibüs, otobüs, motorsiklet, karavan, kamyon, çekici, römork gibi karayolunda hareket edebilen araçlarda kullanılan bir sigorta türüdür.

Yeşilkart alımında prosedür ne şekilde işlemektedir?

Sistemin işleyişi Türkiye’nin sisteme ilk üyeliğiyle, 19 Ekim 1963 tarih ve 1135 sayılı resmi gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren “Türkiye Sigorta ve Reasürans Şirketleri Birliği Motorlu Taşıt Bürosu” yönetmeliğiyle kurulan; Motorlu Taşıt Bürosu tarafından, yeşilkart sigortası sistemi işleme koyulmuştur. Bunun sonucunda Motorlu Taşıtlar Bürosu tarafından tespit edilen fiyat ve şartlarda sisteme üye firmalar tarafından satışı yapılmaktadır. 

Sistem dahilinde tanzim edilen poliçe miktarı ne kadardır?

2005 yılı için bilgi vermek gerekirse, 53.000 sigorta poliçesi kesilmiş olup, bu poliçelerde 43.000 adedi tır/kamyon ve römorklara kesilmiş, 9000 adedi otobüsler için, kalan 1000 adedi ise küçük motorlu araçlar için tanzim edilmiştir. Buradan da anlaşılacağı gibi sistemi ayakta tutan bir başka deyişle ana kullanıcısı uluslararası taşımacılardır.

Sistemde fiyat tespiti nasıl yapılmaktadır?  
 
1996 yılına kadar büro tarafından tespit edilen tarifeler hazine müsteşarlığı tarafından onaylanmakta ve bu şekilde satış işlemleri yapılmaktaydı. Türkiye’deki sistem dışında, bu poliçelerin yurt dışından da rekabetçi fiyatlarla temini de mümkündü. Bu şekilde yapılan sigorta poliçelerinde fiyatlar, uluslararası rekabete de açık olduğu için yükselmemekteydi. 28.06.1996 tarih ve 26397 sayı ile hazine müsteşarlığı tarafından verilen yazılı müsaade ile;  “yeşilkart sigorta tarifelerinin, diğer ülkelerin sigorta şirketlerince belirlenen tarifelerle rekabet edebilecek bir düzeyde olması, gerektiğinde yurt dışındaki tarife değişikliklerine derhal uyumlu hale getirilebilmesi amacıyla, müsteşarlığın onayına gerek kalmaksızın büroca hazırlanarak yürürlüğe konulmasının uygun görüldüğü” bildirilmişti. Bu tarihten sonra onay alınmasına gerek kalmaksızın fiyat büro tarafından belirlenmektedir. Ancak bu durum geçen zaman içinde hiç de rekabet edecek şekilde olmamış, sadece havuzda bulunan sigorta şirketlerinin menfaatleri doğrultusunda fiyat tespitlerini sağlamıştır.

Bugün için bir poliçe bedeli nedir? Bu bedel diğer ülkelerde nedir?

Uluslararası çalışmakta olan bir tır ve römorkunun bir yıl geçerli sigorta poliçe bedeli 1.460 Euro. Sigorta poliçesini yurt dışından temin etmemiz halinde Bulgaristan’da ortalama 700 Euro ve Avusturya’da ortalama 850-900 Euro tutarındadır. Ortalama dememdeki sebep Türkiye dışındaki ülkelerde sigorta bedelleri rekabete açık olup, bedel, sigorta şirketleri tarafından tespit edilmekte, Türkiye’de ise bu, havuz şirketleri tarafından ortak tespit edilerek tek fiyat olarak uygulanmaktadır. Bir başka bakışla da; Türk kara taşıma filosu, diğer ülkedeki meslektaşlarına göre araç başına ortalama 500-600 Euro fazla ücret ödemektedir. Bu da sektöre her yıl ortalama 10-12 milyon Euro fazla yük yüklemektedir.

Bu durum rekabet kurallarına aykırı değil mi?

Evet, bu durum rekabet kurallarına aykırıdır. Sigorta şirketlerinin ortak bir havuz sistemi kurarak fiyat tespitine gitmeleri ve kendilerini geliştirme ihtiyacı kurmadıkları gibi, fiyat ayarlamasını sadece arttırım yönünde rahatça kullanmaları ve yurt dışı firmalarının kesmiş oldukları poliçelerin Türkiye’de kullanımını engellemeleri tamamıyla rekabet kurallarına aykırıdır.

UND olarak bu durum karşısında neler yaptınız?

UND olarak, üye firmalarımızın gelişimine katkıda bulunmak, firmalarımızın rekabetçi olmalarını sağlamak gibi görevlerimiz nedeniyle,  8 Aralık 2005 tarihinde Rekabet Kurulu’na müracaat edilerek, uygulanmakta olan sistemin nakliye sektöründe rekabeti sınırlandırdığı bildirilmiş ve bu durumun incelenerek düzeltilmesi istenmiştir.

Bu müracaatınızla neleri amaçladınız?

Çabamız; sistemin daha iyi çalışması, üyelerimize daha iyi maliyetlerde temin edilmesi, en önemli unsurlardan birisi de ülkemizden hasarlar karşısında daha az bir hasar bedelinin yurt dışına ödenmesi ve dolayısıyla ülkemizin döviz kaybına uğramaması amaçlanmıştır.

Sistemden talepleriniz nelerdir?

   Başlıcalarını sıralarsak;

• Araçlar ve şirketlerin iyi yönetilmeleri sonucunda elde ettikleri hasarsızlık indiriminden faydalanmaları,
• Araçlardaki gelişen teknolojilere uygun olarak iyi yönetilmelerini sağlayan ve birçok riski önleyen araç takip sistemlerinin avantajlarının değerlendirilmesi ve poliçelere fiyat avantajı olarak yansıması.
• Sürücülerin tehlikeli madde eğitimi, sürücü eğitimi gibi eğitimler ile edinmiş oldukları kazanımlar fiyat belirlemede dikkate alınmalıdır.
• Sağlıklı fiyatlandırma yapılabilmesini teminen oluşturulacak ve bu sigorta branşına ilişkin verilerin tek bir veri tabanında toplanmasını sağlayacak bir veri bankasının oluşturulması.

Yani öz olarak; sistemde hasar önleyici tedbirler bulunmadığı ve risklerin önlenmesi ödüllendirilmediği için giderek daha çok hasar ödenmekte, bu durumda poliçe maliyetlerini olumsuz etkilemektedir. Ayrıca Türkiye’de de Avrupa Birliği sözleşmesine uygun şekilde bir garanti fonunun oluşturularak, poliçe fiyatlarının serbest piyasa koşullarına göre yukarıda belirttiğimiz getirilerin de göz önüne alınarak belirlenmesidir.

Rekabet Kurulu müracaatınız karşısında nasıl bir karar verdi?

Rekabet Kurulu, 8 Mayıs 2006 tarihli kararıyla yapmış olduğumuz müracaatta haklılığımızı ortaya koymuş ve bu durumun düzeltilmesi için T.C. Hazine Müsteşarlığı’na görüş bildirilmesine karar almış ve bir yazı ile görüşleri bildirmiştir. Bu görüşte; yeşilkart sigorta pazarında rekabetin tesis edilmesine yönelik “Motorlu Taşıtlar Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortasına İlişkin Avrupa Sözleşmesi” ndeki esaslara uygun olarak ‘bir garanti fonu oluşturulması ve hasarsızlık indirimi verilebilmesini teminen gerekli düzenlemelerin yapılması’  şeklinde bir karar almış ve bildirimde bulunmuştur.

Bu karar sizleri tatmin etti mi?

Evet, bu karar bizlerin isteklerinin ne kadar doğru olduğunu gösterdi. Bizler kullanıcı olarak sistemin en iyi nasıl çalışacağını zaten bilmekteyiz. Bu nedenle önerilerimiz, sistemin daha iyi ve daha uygun bedelle çalışmasını sağlayacaktır.

Bundan sonra yapılacaklar nelerdir?

Bu konuda derneğimiz bünyesinde üyelerimizden oluşan bir çalışma gurubu kuruldu. Bu çalışma gurubu

Rekabet Kurulu’nun kararı sonucunda, Müsteşarlık Sigorta Genel Müdürlüğü’nü ziyaret ederek toplantı yaptı. Sistem konusunda ve yurt dışındaki sistemler hakkında bilgilendirme yaptı. Bundan sonra Sigorta Genel Müdürlüğü nezdinde, Rekabet Kurulu kararları takip edilecek ve sektörün yararına olacak düzenlemelerin takipçisi olunacaktır.

Son olarak ilave edecek olduğunuz bir konu var mı?

Taşımacılık sektörü maliyetler konusunda zor günler yaşamaktadır. Artan akaryakıt maliyetleri, artan yol geçiş ücretleri ve buna benzer giderler her gün artış göstermektedir. Bu konuda artık sektörün bir bütün olarak birlikte hareket etmesi ile şirketlere getirilen bir ek maliyetin ortadan kalkması sağlanacaktır. Bu nedenle ilgili tüm birimler nezdinde girişimler hızlandırılmalıdır. Bu konuda sektörün sahibi durumunda olan Ulaştırma Bakanlığı’nın artık sektöre sahip çıkarak, konuya müdahil olması ve konunun çözümü için Hazine Müsteşarlığı ile işbirliği içerisinde çözüme katkı sağlaması gerekmektedir.

Teşekkürler