BUNLARI BİLİYOR MUSUNUZ?
Ülkemizde, Karayolu Taşıma Kanunu ve ilgili yönetmeliklerinde taşımacılık faaliyeti yaptıran firmalara ilişkin olarak yer alan Üst ve Orta Düzey Yönetici (ODY ve ÜDY) bulundurma zorunluluğuna ilişkin önemli bir bilgi eksiliği bulunuyor. Bu alandaki eksikliği biraz olsun gidermek ve olası mağduriyetleri engellemek için bu konuya ilişkin detayları ve aradığınız cevapları aşağıda haberin devamında bulabilirsiniz.
ÜDY belgesi nedir, kimleri kapsar?
ÜDY, üst düzey yönetici deyimini oluşturan kelimelerinin kısaltmasıdır. Karayolu taşıma kanunu ve ilgili yönetmeliklerinde geçen tanımı şöyledir:
"Üst Düzey Yönetici (ÜDY): Bu Yönetmelik kapsamında faaliyet gösteren bir gerçek veya tüzel kişiliği temsil ve ilzam ederek ve/veya bu kişilerin faaliyetlerini fiilen sevk ve idare ederek sürekli ve etkin bir şekilde yöneten yönetim kurulu başkanı, yönetim kurulu üyesi, genel müdür, genel koordinatör, genel sekreter ve benzeri konumdaki veya bu unvanlarla istihdam edilen kişileri ifade eder"
ÜDY belgeleri dört çeşittir, bunlardan;
ÜDY1 Belgesi: Uluslararası yolcu taşımacılığı,
ÜDY2 Belgesi: Yurtiçi yolcu taşımacılığı,
ÜDY3 Belgesi: Uluslararası eşya/yük taşımacılığı,
ÜDY4 Belgesi: Yurtiçi eşya/yük taşımacılığı, faaliyetlerinde aranır.
ÜDY1 belgesini alanlar: ÜDY2, ODY1 ve ODY2 belgelerini, ÜDY2 belgesini alanlar: ODY2 belgesini, ÜDY3 belgesini alanlar: ÜDY4, ODY3 ve ODY4 belgelerini, ÜDY4 belgesini alanlar: ODY4 belgelerini de almış sayılırlar. Karayolu Taşıma Yönetmeliği içinde yer alan yetki belgelerinden, B1, C2, D1, L1, L2, M2, M3, N2, P2, R1, R2 ve T1 yetki belgesi sahibi taşımacıların, gösterecekleri faaliyet alanlarına uygun en az birer adet üst düzey yönetici türü mesleki yeterlilik belgesine sahip olmaları veya bu nitelikleri haiz kişi veya kişileri istihdam etmeleri zorunludur.
Yetki belgeli bir taşımacı: Kaçakçılık, dolandırıcılık, dolanlı iflas, sahtecilik, güveni kötüye kullanma, uyuşturucu ve silah kaçakçılığı, kaçak insan taşımacılığı veya ticareti, hırsızlık, rüşvet suçları ile 12/4/1991 tarihli ve 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanununa giren suçlardan dolayı hürriyeti bağlayıcı ceza ile hükümlü kişi/kişilere ÜDY belgesi yükümlülüğü kapsamında iş veremez.
ÜDY sahipleri gerçek veya tüzel vergi mükellefiyetlerinde, firmayı imzasıyla temsil ve ilzam eden kişidir. Herhangi bir yetki belgesinin işverene getirdiği yükümlülükler çerçevesinde ele alındığında, ÜDY belgesi sahibi olan kişinin, firmanın karar defterinde ve ticaret sicil gazetesinde adının geçmesi zorunludur. Diğer bir anlatımla, Bakanlıkça ÜDY sahibi olan kişi eğer firmada 2. derecede sorumluysa, yükümlülüğün icrası amacıyla bu kişiden firmanın yönetiminde aktif olması ve temsil ve ilzam yetkisinin bakanlığa beyan edilmesi istenir.
ODY belgesi nedir, kimleri kapsar?
ODY, orta düzey yönetici deyimini oluşturan kelimelerinin kısaltmasıdır. Karayolu Taşıma Kanunu ve ilgili yönetmeliklerinde "KTY kapsamında faaliyet gösteren bir gerçek veya tüzel kişiliğin veya buna ait bağımsız bir birimin taşımacılık faaliyetlerini sürekli ve etkin bir şekilde sevk ve idare eden müdür/idareci, şef, uzman, operasyon yöneticisi, operatör ve benzeri ünvanlarla istihdam edilen kişileri ifade eder." şeklindedir.
ODY belgeleri dört çeşittir, bunlardan;
ODY1 Belgesi: Uluslararası yolcu taşımacılığı,
ODY2 Belgesi: Yurtiçi yolcu taşımacılığı,
ODY3 Belgesi: Uluslararası eşya/yük taşımacılığı,
ODY4 Belgesi: Yurtiçi eşya/yük taşımacılığı, faaliyetlerinde aranır.
ODY1 belgesini alanlar: ODY2 belgesini, ODY3 belgesini alanlar: ODY4 belgesini de almış sayılırlar. Karayolu taşıma yönetmeliği içinde yer alan yetki belgelerinden F-G-H grubu yetki belgeleriyle, B3, C1, D3 ve K2 türü yetki belgesi talebinde bulunanlar ile K1 Yetki Belgesine sahip gerçek kişiler hariç olmak üzere, geriye kalan tüm yetki belgesi sahibi mükelleflerin, gösterecekleri faaliyet alanlarına uygun en az bir adet orta düzey yönetici Mesleki Yeterlilik Belgesine sahip olmaları veya bu belgelere sahip kişi veya kişileri istihdam etmeleri zorunludur.
Yetki belgeli bir taşımacı: Kaçakçılık, dolandırıcılık, dolanlı iflas, sahtecilik, güveni kötüye kullanma, uyuşturucu ve silah kaçakçılığı, kaçak insan taşımacılığı veya ticareti, hırsızlık, rüşvet suçları ile 12/4/1991 tarihli ve 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanununa giren suçlardan dolayı hürriyeti bağlayıcı ceza ile hükümlü kişi/kişilere ODY belgesi yükümlülüğü kapsamında iş veremez.
ÜDY ve ODY belgesinin kanun ve yönetmelikle zorunlu hale getirildiğine ilişkin maddeler:
KTY - 4.KISIM / İKİNCİ BÖLÜM
Yetki belgesi sahiplerinin yükümlülükleri
MADDE 43- (15) Yetki belgesi sahipleri, ilk yetki belgesi aldıkları tarihten itibaren 6 ay içinde, mesleki yeterlilik ile ilgili aşağıdaki yükümlülüklerini yerine getirmek ve faaliyetleri süresince muhafaza etmekle yükümlüdürler. Buna göre;
a) B1, C2, D1, L1, L2, M2, M3, N2, P2, R1, R2 ve T1 yetki belgesi sahiplerinin, en az birer adet üst düzey yönetici ve orta düzey yönetici türü mesleki yeterlilik belgesine sahip olmaları veya bu nitelikleri haiz kişi veya kişileri istihdam etmeleri şarttır.
b) A türü yetki belgeleriyle B2, C3, D2, K3, M1, N1, P1, T2 ve T3 yetki belgesi sahipleri ile tüzel kişiliği haiz K1 yetki belgesi sahiplerinin, en az birer adet orta düzey yönetici türü mesleki yeterlilik belgesine sahip olmaları veya bu nitelikleri haiz kişi veya kişileri istihdam etmeleri şarttır.
c) Yetki belgesi sahiplerinin, (a) ve (b) bentlerinde belirtilen kişi/kişilerin herhangi bir sebeple ayrılmaları halinde bu eksikliği en geç otuz gün içinde gidermeleri şarttır.
MADDE 43- (14) Yetki belgesi sahiplerinin faaliyetleri esnasında bu Yönetmeliğin 12 nci maddesinin birinci fıkrasının (c) bendinde belirtilen kişiler hakkında dolandırıcılık, dolanlı iflas, sahtecilik, kaçakçılık, güveni kötüye kullanma, hırsızlık, rüşvet suçlarından yargı organları tarafından verilmiş ve kesinleşmiş mahkûmiyet kararı oluşması halinde, bu kişiler mesleki saygınlık niteliğini kaybetmiş olurlar. Yetki belgesi sahipleri, bu kişilerle ilgili gerekli iş ve işlemleri 90 gün içinde yaparak, durumlarını bu Yönetmeliğin 12 nci maddesinin birinci fıkrasının (c) bendine uygun hale getirmekle yükümlüdürler.
KTY - 6.KISIM / ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Geçici durdurma
MADDE 77- (7) 43 üncü maddenin;
a) Onbeşinci veya onsekizinci fıkralarına aykırı hareket eden yetki belgesi sahipleri aynı aykırılığı 1 yıl içinde 3 kez yaparlarsa,
b) Yirminci fıkrasına aykırı hareket ederek uyarma alan yetki belgesi sahipleri aynı aykırılığı 1 yıl içinde 2 kez yaparlarsa,
faaliyetleri 10 gün süre ile geçici olarak durdurulur.
Bahsi geçen tüm yetki belgelerinde içerik olarak eşya/yük ve yolcu taşımacılığı faaliyetlerinin ticari amaçla yapıldığı görülüyor. Örneğin K2, C1, B3, D3 gibi yetki belgelerine sahip olan mükelleflerde bu şart aranmaz. Örnek verecek olursak eşya/yük taşımacılığı faaliyeti olan ve C2 Yetki Belgesi sahibi bir mükellefiyette, en az bir adet ÜDY3 ve bir adet ODY3 mesleki yeterlilik belgesine sahip yönetici ya da çalışan kişinin istihdam edilmesi zorunludur. Yolcu taşımacılığı sektöründen örnekleme yaparsak; D1 Yetki Belgesi sahibi bir mükellefin yine en azından bir adet ÜDY2 ve bir adet ODY2 mesleki yeterlilik belgesine sahip kişileri çalıştırması zorunludur. K1 Yetki Belgesinde ise aranan kişi, en azından ODY4 mesleki yeterlilik belgesine sahip olanlardır ki; ÜDY3, ÜDY4 ve ODY3 mesleki yeterlilik belgeleri ODY4 belgesinden daha üstün bir belge olmaları sebebiyle fazlasıyla ihtiyacı karşılayacaktır. K1 Yetki Belgesi sahibi gerçek kişilerden (şahıs vergi mükellefi) ve K2 Yetki Belgesi sahibi olanlardan ODY ve ÜDY türü mesleki yeterlilik belgeleri istenmez.
ODY ve ÜDY türü Mesleki Yeterlilik Belgesi sahibi kişi/kişileri istihdam etme şartına karşın, bir yıl içinde üç defa aykırı davrandığı tespit olunan taşımacının faaliyetleri KTY madde 77- (7) (a) fıkrasına göre 10 gün süreyle geçici olarak durdurulur. Ayrıca KTY madde 43- (14) bendinde atıfta bulunanlar, gerektiğinde hatta çoğu kez temsil ve ilzam yetkisi olanlar yani ÜDY belgeli kişilerle ODY belgeli idareci, yardımcı yönetici, müdür gibi konumda bulunanlardır.
KTY / Karayolu Taşıma Yönetmeliği
ÜÇÜNCÜ KISIM
Taşıma Unsurları
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Taşıma İşlerinde İstihdam Edilenler
Taşıma işlerinde nitelikli ve yeterli personel istihdamı
MADDE 34- (1) Yetki belgesi sahipleri, faaliyetleri süresince hizmetlerini yürütebilecek niteliklere sahip ve yeterli sayıda personel bulundurmakla yükümlüdürler.
(2) Yetki belgesi sahipleri, nitelikli ve yeterli sayıda personel istihdam etmemeleri durumunda doğacak her türlü zarardan sorumludurlar.
(3) 3/9/2004 tarihli ve 25572 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Karayolu Taşımacılık Faaliyetleri Mesleki Yeterlilik Eğitimi Yönetmeliği hükümleri saklıdır.
Taşıma işlerinde istihdam edilenlerin hakları ve sorumlulukları
MADDE 35- (1) Taşıma işlerinde istihdam edilenler aşağıdaki hak ve sorumluluklara sahiptir:
a) Taşıma işlerinde istihdam edilenler hizmet akdine tabidir. Hizmet akdi yapılmadan personel istihdam edilemez.
b) Yetki belgesi sahipleri, çalışanlarının ücretlerini, sosyal güvenlik ve özlük haklarını zamanında ve tam olarak vermek zorundadırlar.
c) Taşıma işlerinde istihdam edilenler üstlendikleri hizmetle ilgili görev ve sorumluluklarını yerine getirmek zorundadırlar. İşyeri ve iş güvenliğini tehlikeye düşürecek fiil ve eylemlerde bulunamazlar.
ç) Yapılacak denetimlerde hizmet akdi yapılmaksızın personel istihdamının tespiti halinde durum Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına bildirilir.
Şoförlerde aranacak nitelik ve şartlar
MADDE 36- (1) Bu Yönetmelik kapsamındaki faaliyetlerde çalışan/çalıştırılan şoförlerin;
a) Taşıtın niteliğine uygun sürücü belgesine sahip olmaları,
b) İlgili mevzuatın öngördüğü mesleki yeterlilik belgesine sahip olmaları,
c) Büyük otobüs kullananlarının 26 yaşından gün almış olmaları,
ç) 63 yaşından gün almamış olmaları,
d) Bedeni ve psikoteknik açıdan sağlıklı olduklarını gösteren bir sağlık raporunu yetkili sağlık kuruluşlarından her beş yılda bir almaları,
e) Tehlikeli madde taşıyan taşıtları kullananlarının, ilgili mevzuatın öngördüğü eğitimi aldığını gösteren belgeye sahip olmaları,
f) Uyuşturucu, silah, insan ve gümrük kaçakçılığı ile terör suçlarından dolayı hürriyeti bağlayıcı ceza almamış olmaları,
şarttır.
(2) D3 veya K2 yetki belgesi alan ve tek araç sahibi olan gerçek kişilerin kendi adlarına tescil edilmiş taşıtı bizzat kendilerinin sürücü olarak kullanmaları halinde; bu kişilerden birinci fıkranın (b), (c), (ç) ve (d) bentlerindeki şartlar aranmaz.
Şoförlerin çalışma ve dinlenme süreleri
MADDE 37- (1) Şoförler ve bunları çalıştıran yetki belgesi sahipleri, çalışma ve dinlenme süreleri bakımından 20/7/1999 tarihli ve 4411 sayılı Kanunla katılmamız uygun bulunan Uluslararası Karayolu Taşımacılığı Yapan Taşıtlarda Çalışan Personelin Çalışmalarına İlişkin Avrupa Anlaşması (AETR) ile 13/10/1983 tarihli ve 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu ile 18/7/1997 tarihli ve 23053 mükerrer sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Karayolları Trafik Yönetmeliği hükümleri ve ilgili diğer mevzuata uymak zorundadırlar.
 (1).jpg)
2
1
