“Psikoteknik Belgesi Herkes İçin Zorunlu Olmalı”
SRC hakkında sektör temsilcilerinin farklı görüşleri var. ‘SRC tamamen kalkmalı’ diyen de var, ‘Sınav şekli değiştirilmeli’ diyen de var. Kamyonum Dergisi olarak konuya uzun zamandır hassasiyet gösteriyoruz. Bu ay da konunun uzmanlarından ALG Psikoteknik Ankara Şaşmaz Şube Müdürü Savaş Çevik’in görüşlerine başvurduk.
“SRC’nin amacı mesleki yeterlilik belgesidir, yani ‘bu kişi mesleğe haizdir, bu kişi bu mesleği yapabilir’ belgesidir.” diyen Çevik, mesleğe uzun vadede saygınlık kazandırmak için bunun şart olduğunu vurguluyor.
Sektörden şoförlerin çok yoğun çalıştıklarını, bu sistemin yanlış olduğuna yönelik eleştirilere karşı Çevik şunları söylüyor: “SRC belgesi olmayan zaten araç kullanamaz! Deniyor ki ‘Şoförler çok yoğun çalışan insanlar, bu şekilde sınava tabi tutulmaları doğru mu?’ İyi de SRC belgesi olmayan araç kullanamaz ki. Burada bir tezatlık oluşuyor. Belgesiz bir kişi trafiğe çıktığında, bir kazaya karıştığında ‘ehliyetsizdir’ muamelesi görür. Bunu yola gönderen kişi/kurum da sorumludur. Bu yasa 2006’da çıktı. 2009’dan itibaren de kontroller yapılmaya başladı. Hatta ve hatta ileriki safhalarda belgesiz kişiler aracı parka bile götüremeyecek. SRC kontrolleri de her noktada yapılmıyor zaten. Her noktada kontrol yapmış olsa Türkiye kilitlenir. Kontroller Samsun’da, Aksaray’da ve Ege’nin bir bölümünde yapılıyor.”
“Ehliyet Almakla İş Bitmiyor”
Psiko-teknik Belgesi, ehliyeti ve SRC Belgesi olmadan trafiğe çıkılamayacağını vurgulayan Çevik, şöyle devam ediyor; “E sınıfı ehliyet almakla bu iş bitmiyor. E sınıfı ehliyetle kamyon kullanabilirsin ama ticari anlamda çalışamazsın. Ben zevkine bir kamyonet alırım, B sınıfı ehliyetle kullanabilirim. Ya da karavanları da E sınıfı ehliyet ile kullanabilirim. Ama yasa diyor ki; ‘Bu mesleği yapabilir misin? E sınıfı ehliyetle aracı kullanabileceğini ispat ediyorsun. Bakın SRC sınavında çıkan sorulardan bir örnek vereyim: ‘AET’ye göre aracın en az iki şoförle kullanılması halinde, her 30 saatlik sürede her bir şoför kesintisiz olarak kaç saat dinlenmek zorundadır?’ Bu yönetmelikle ilgili bir sorudur, aracı kullanmakla ilgili bir soru değildir. İki şoför acaba kaç saat araç kullanabilir? Ehliyet sınavında araca dair sorular soruluyor, direksiyon sınavına giriliyor. SRC sınavında ise Karayolu Taşıma Yönetmeliği’nden sorular soruluyor. Aracın taşıdığı yükün ya da yolcunun şoför üzerindeki sorumluluklarından soruluyor. Bunlar ehliyet sınavında yok. Şoför yükü aldı gitti, hiçbir şey bilmiyor, bu taşıdığı yük ne? Taşıdığı yükün belgeleri ne? Tehlikeli madde mi taşıyorsun? Kaçak bir şey mi taşıyorsun? Şoför irsaliyesine, faturasına bakacak. ‘Tamam, ben bu yükü alabilirim.’ diyecek. Ya da ‘Yok, bu bana uymuyor, ben bu belgemle bu yükü ya da yolcuyu taşıyamam.’ diyecek. Bunları sürücü kurslarında öğretmiyorlar, öğretme imkanları da yok zaten. Çünkü her birinin alanı farklıdır.”
“Psikoteknik Belgesi SRC’den Daha Önemli”
Ticari anlamda çalışan, çalıştırılan tüm sürücülerin alması gereken belgelerden birisinin de Psikoteknik Belgesi olduğunu belirten Çevik, bu belgenin SRC’den daha önemli olduğunu vurguluyor. Psikoteknik Belgesi ile ilgili süreci anlatan ? şöyle devam ediyor; “Aday bize geliyor, formlarını dolduruyoruz, ehliyet kimlik bilgilerini alıyoruz. Burada aday ‘alkol almadım, belli bir süre araç kullanmadım, şuan için bu teste girebilirim’ diye imzasını atıyor. Sürekli dikkat, seçici dikkat, görsel algı -bellek, görsel süreklilik, muhakeme, koordinasyon, çarpışma tahmini, tepki hızı, çevresel görüş, mesafe tahmini, sürücü davranışları kısa ölçeği, sürücü heyecan arama envanteri olmak üzere şoförlük bakımından 12 tane teste tabi tutuluyor. Bu testler yaklaşık 55 dk. ile 1 saat 15 dk. arasında sürüyor. Testler normalse psikoloğumuz altına ‘Yeterli bulunmuştur.’ diye imza atıyor. Biz de psikiyatriye gönderiyoruz. ‘Yukarıda kimliği belirtilen sürücü psikoteknik değerlendirme kıstasları göz önüne alındığında araç kullanmak için gerekli zihinsel ve psikomotor becerilerine sahip olup, güvenli kişilik ölçümleri kendi norm grubu ölçülerine göre yeterli bulunmuştur. Buna göre de yüksek sorumluluk altında araç kullanabilir.’ raporu veriliyor. biz bu evraklarını Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığına gönderiyoruz. Kartını ve raporunu bakanlık sürücüye teslim ediyor.”
“Adayların Binde 5’i Testi Geçemiyor”
Testi geçemeyen adayların oranının binde 5 civarında olduğunu söyleyen Çevik, bu adayların psikiyatri doktoruna sevk edildiğini belirterek şöyle devam ediyor; “Sevk edilen adayların heyecandan mı cihazı kullanamadığı ya da gerçekten bir sorunun olup olmadığı test ediliyor. Gerçekten bir sorunu varsa o süreçten sonrası psikiyatri doktoruna aittir. Sadece cihazı kullanamadıysa, sorumluluğu alıp raporunu onaylar. Eğer psikiyatrist de adaya onay vermezse adayın ilaç tedavisi gerektirecek bir sorunu vardır ve aday hastaneye sevk edilerek tedavi altına alınır. Bu nedenle Psikoteknik Belgesi SRC’den çok daha önemlidir.”
“Psikoteknik Belgesi Herkes İçin Zorunlu Olmalı”
Psikoteknik Belgesi’nin herkesin alması gereken bir belge olduğunu söyleyen Çevik, bu belgenin bir an önce herkes için zorunlu olması gerektiğini vurguluyor.
“Ben şahsi olarak görmedim ama hocamız bir adayın ellerinin titrediğini söylüyor. Meğer aday alkolikmiş. Bu kişi servis minibüsü kullanacak. ‘Testleri geçse bile ben olumlu rapor veremem.’ dedi hocamız. Yine bir tanesi gelmiş direksiyon simidinin üzerindeki tuşları göremiyor. Yüksek şekeri varmış. Bu adam da mıcır kamyonu kullanıyor. 40 tonluk araçla gidiyor. Bu da bir sorumluluk. Yarın ben çoluğumu çocuğumu arabama bindirdim gidiyorum. Onun önüne düşmeyeceğimi nerden bileyim?” diyerek Psikoteknik Belgesi’nin önemine vurgu yapan ?, “Bulgar göçmeni bir abimiz var, ‘1983 yılında Bulgaristan’da Psikoteknik Belgesi almadan ehliyete başvuramadım.’ dedi. Diğer Avrupa ülkelerini söylemiyorum, 1983 yılı ve Bulgaristan. Psikoteknik belgesi almadan ehliyeti almak şöyle dursun başvurusunu bile yapamıyorsunuz.” diyor.
.jpg)
