Ankara’nın Çubuk ilçesinde bulunan S.S. Yeşil Çubuk Motorlu Taşıyıcılar Kooperatifi, 35 yıldır taşımacılık sektöründe faaliyet gösteriyor. 125 üyesi bulunan kooperatifte ağırlıklı olarak kuru yük nakliyesi yapılıyor. Genellikle fabrikalarla çalışan kooperatif, Milli Eğitim Bakanlığı’nın düzenlediği kitap ihalelerinde, Türkiye’nin 81 ilinde, 400 noktaya kitap nakliyesi gerçekleştiriyor.
Taşımacılık sektörünün yurtiçi ayağında, bünyesinde bulundurduğu kamyon şoförleri ile faaliyet gösteren kooperatifler büyük önem taşıyor. Türkiye’de, S.S. Yeşil Çubuk Motorlu Taşıyıcılar Kooperatifi’nin de aralarında bulunduğu, irili ufaklı birçok kooperatif bulunuyor. Binlerce kamyon şoförünün yer aldığı kooperatifler, 10 Numara yağ, takograf, yetki belgelerinin yanlış kullanımı, denetimler ve daha nice sorunlarla baş başa kalıyor.
10 Numara Yağ Bizi Zarara Uğratıyor
Kooperatif olarak en büyük sorunlarının yakıttaki haksız rekabet olduğunu belirten S.S. Yeşil Çubuk Motorlu Taşıyıcılar Kooperatifi Başkanı Mustafa Ok, 10 numara yağ kullanımının kendilerini zarara uğrattığını söylüyor. “Maliyede bunların işlenmesi yasak.” diyen Ok, “Yasak olmasına rağmen piyasada rahatlıkla satılıyor. Ben 4 bin lira mazot yakıyorum. Adam 3 bin liraya yağ alıyor, bu da haksız rekabete yol açıyor. Ben 10 liraya giderim diyorum, adam 6 liraya gidiyor. Devletin bunu engellemesi gerekiyor, ama bir türlü engelleyemiyor” şeklinde konuşuyor.
Resmi İhalelere Sadece R Belgesi Olan Girebilmeli
Kooperatif olarak belgelerinin tam olduğunu aktaran Ok, “Bizim kooperatif olarak R1 belgemiz var, K1 Belgemiz var bu iş ile ilgili. R1 Belgesini 10 yıl önce Ulaştırma Denizcilik ve haberleşme Bakanlığı’ndan aldık. O zamanlar 55 bin liraya almıştık ancak şu anda 300 bin lira civarında. K1 Belgesini ise üyelerimiz kendi adlarına alıyorlar. Resmi ihalelere girebilmek için R Belgesine sahip olmanız gerekiyor. R belgesi alan da K belgesi alan da resmi ihalelere girebiliyor. Burada da bir haksız rekabet söz konusu. Madem K belgesi olan da ihalelere girebiliyor, bana neden sattın 300 bin liraya o belgeyi. 20 bin liraya ben de K Belgesi alırdım” diyor.
Masraf, Sigorta Poliçesine Yansıyor
Trafik sigortası fiyatlarında son 2-3 yıldır bir yükselme olduğunu anlatan Ok, “Şoför küçük bir trafik kazası geçiriyor. 500 veya bin liralık… Sigortasını bozduruyor, bozdurduğu zaman bu masraf tekrar poliçeye yansıtılıyor. O fiyat oraya yansıdıktan sonra benim sigorta
yaptırmamın bir manası yok. Bunlar bizim genel sıkıntılarımızdan. Bunlarla ilgili Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) mecliste gündem de yaptı. Bize TBMM’de kanun teklifi verdiklerini söylediler ve onların belgelerini getirdiler. Ama ne hikmetse meclisteki sayı çokluğundan, kaldır, indirle bu işler geçiştirildi. Bizim sorunlarımıza çare bulunmadı.” diye dert yanıyor
“Kamyoncu Yoldaki Sigortanızdır”
Rahim Çelik: C Belgesi Olan Şoför, Yurtiçi Yük Taşıyor
Şoförlerin en büyük şikâyetlerinin başında, yetki belgeleri sahiplerinin belgeleri izin verilen sınırın dışında kullanması geliyor. Çelik, “C2 belgesi olan kişilere devlet göz yumuyor. Şoför C belgesi ile geliyor, içinde ne yüklü, ne götürüyor onu kimse sormuyor. Doğu Beyazıt’tan çıkıyor, Kayseri’ye geliyor, Kayseri’den Ankara’ya gidecek bir yükü ben 500 liraya götürüyorum, o 400 liraya götürüyor. Bunun bize çok büyük zararı oluyor. Kontrol noktalarındaki denetimlerin hakkının verilmesi gerekiyor. K Belgesi çıkardılar. K Belgesiz araçlar çalışıyor. Kantar yaptılar, ne hikmetse belli sürelerde kapalı. Bu saatlerde şirket araçları geçiyor, vatandaşın aracı çevriliyor. Geçenlerde Adana’dan geliyorum. Kantarda 15 tane kamyon var. Eksiğim yok, muayenem var, sigortam var, devletin getirdiği tüm yükümlülüklere sahibim. Denetim memurları 15 araç içerisinden sadece beni çevirdi. ‘Ben şuradan geliyorum, beni neden çevirdiniz’ diye sordum. ‘Sen hızlı geliyordun’ dediler, sorgulama yaptılar” diyor.
9 Saat Çalışma Süresi Yetersiz
Nakliyecilerin yakındıkları sorunlardan birisi de çalışma saatleri. Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı tarafından, kamyon şoförleri için belirlenen maksimum çalışma süresi 9 saat. Şoförler bu sürenin arttırılmasını istiyorlar. 9 Saat çalışma süresinin yeterli olmadığından dert yanan Çelik, işi aldıktan sonra yükü alacağı yere gidene kadar iki saatin geçtiğini, iki saatte orada beklediğini ve hiç çalışmadan çalışma süresinin dolduğunu anlatıyor. Çelik, “Ben çalışmıyorum ki yorulayım. Orada bekliyorum. Adam bana, ‘Kapaklarını aç yükünü yükle’ diyecek. Benden alacağı zaman yarım saat. Ama ben çalışıyor görünüyorum, benim çalışma süremden gidiyor. Beni yolda kontrol eden memur 12 saat çalışıyor, adalet mi bu? Madem öyle bir şey var benim de çalışma süremi 13 saate çıkar. 11 saat bana yolda yeter, otururum, dinlenirim… Kısıtlamaya göre, benim yolda dinlenmem gerekiyor. Beklerken, yemek için masraf ediyorum, ihtiyaçlarım için masraf ediyorum zaten kazancım küçülüyor. 15 saat boş duracağıma 12 saat 13 saat sürem olsa ben zaten yükü teslim ederim, o gün de zaten iş almam orada da dinlenirim” diye konuşuyor.
Ödemeler Banka Yoluyla Yapılmamalı
Nakliyeciler devletin yeni düzenlemesine göre ödemelerini banka yolu ile alıyorlar. Bu durum da şoförleri mağdur ediyor. Ödemelerin banka yoluyla yapılmaması gerektiğini belirten Çelik, “Şoför 500 liralık yük taşıyor. İşveren 500 liralık yüke havale veriyor, bin liralık yüke de, 3 bin liralık yüke de… Haber veriyor, paranız gönderildi diye. Gidiyorsun bankamatiğe para yok. Telefon ediyorsun, 5 dakika sonra gönderiyoruz hemen diyorlar. Şoförlerin çoğu bankamatiğin önünde öldü. Devlet bu işi peşin ödeme sistemine çevirsin. Şoför yükünü indirince parasını alsın.” diye konuşuyor.
Çocuklarımızı Bu İşe Bulaştırmadık
S.S. Yeşil Çubuk Motorlu Taşıyıcılar Kooperatifi üyelerinden hiçbirinin çocuğunu bu işe bulaştırmak istemediğini aktaran Çelik, “Bu işe çocuğunu bulaştıran çok nadirdir. Burada 120 üye var. Bize göre iş çıkmıyor. Çevremizde iş yok, fabrikalara iş yok; olanın da fiyatı kurtarmıyor. Bundan dolayı kimse çocuğunu bu işe bulaştırmak istemiyor. Kendisi ile bu mesleği bitirecek” diyor.
Kendimizi Temsil Edemiyoruz
Rahim Çelik, “Kimse bizim sorunlarımızla ilgilenmiyor. Milletvekilleri her hafta 4-5 arabayla geçiyorlar birisi de durup, ‘Sorununuz var mı?’ demedi. Sesimizi duyuracak bir temsilcimiz yok. Kimse yüksek makamlara çıkmıyor. Çünkü eğitim seviyemiz yüksek değil, gidemiyorsun. İşi getiriyor vatandaş, herkes ben iyi işe gideyim diyor. Bireysel olduğu için, o paraya gidilir mi diyoruz. Gitmiyoruz. Ama firmalar bu şekilde yapmıyor. Adamın o işini de götürüyor bu işini de götürüyor. Çünkü parası aynı yere gidiyor. Kendimizi temsil edemiyoruz. Kendimizi ifade edemiyoruz” diye dert yanıyor.
Yasaklar Hep Kamyoncuya…
“Kamyoncu yoldaki sigortanızdır” diyen Çelik, sözlerine şu şekilde devam ediyor: “Kamyoncu, diğer sürücülere bir hareket sahası verir, onun hızını azaltır, hızını çoğaltır. Adam uyuyorsa da uyanır. Ama her ne hikmetse yasaklar kamyoncuya geliyor. Kamyoncu ne yapıyor sana kardeşim. Kamyoncu hiçbir rant elde etmeden aldığı yükü götürene kadar dua ediyor sağ salim götüreyim şu yükü diye.”
“Kamyoncunun Plakası Teneke Parçası”
Takograflar Zaten Dijital
Yurtiçinde taşımacılık yapan ve takograf kullanması zorunlu olan 1996 model ve sonrası araçlarda analog veya elektronik takograf cihazlarının, dijital takograf ile değiştirilmesi gerekiyor. Bu değişiklik, kamyon şoförlerinin ortak şikayetlerinden birisi. Dijital takografa geçmenin hiçbir açıklamasının olmadığını dile getiren Önal, “Devlet bunu illaki değiştireceksin diyorsa ben de değiştireceğim. Ama takograflar zaten dijital, dijital olmayan takograf yok. Yani şu anda hangi araca binersen bin hepsinde dijital takograf vardır. Şimdi dijital takografı kaldır at, dijital takograf taktırmak için 2 bin lira para ver. Bu takograf, 24-48 saat senin ne yaptığını gösteriyor. Ne kadar yola gittiğini, ne kadar istirahat yaptığını, hepsini yazıyor. Öbürünün de yapacağı aynı ama buradan kim, hangi firma rant sağlıyor. Onlara para kazandırmak için de böyle bir şey yapmaya gerek yok. Bu millet zor para kazanıyor zaten” diye anlatıyor.
K Belgelerinin Paraları Şoförün Ailesine Verilsin
K Belgesine sahip olduğunu söyleyen Önal, K Belgesine ödenilen paraların şoför öldükten sonra veya işi bıraktığında ailelerine geri ödenmesi gerektiğini belirtiyor. Önal, “Belgelerin gerekli olduğunu düşünüyorum. K belgemiz var şu anda ve onunla çalışıyoruz. Bir de C2 belgesi var. Bu belgeye sahip olanlar yurtdışına ve Avrupa’ya çalışıyorlar. Bu insanlar yurtiçinde çalışamazlar, kanunda yeri var ama yine de çalışıyorlar. Türkiye’de her tarafta kantar uygulaması var. Kantarda benim K Belgem nasıl görünüyorsa, onun da C belgesi görünüyor. Bin 500 liralık bir yükü adam 500 liraya alıp götürüyor. Neden; boş gitmeyeyim, en azından mazotumu kurtarayım diye. Bu durum, sektörü baltalıyor. Bizzat devlet büyüklerimizden bununla ilgilenmelerini istiyoruz” şeklinde konuşuyor.
Kiralar Düşük
Kiraların çok düşük olduğunu ve kilometre takibi istediklerini aktaran Önal, Buradan İstanbul’a 500 kilometre gidiyorsun. Araç 650 lira artı KDV ile gidiyor ve kilometrede 120, 150 kuruş yakıyor. Kazandığımız para sırf mazota gidiyor. Bu insan hiç mi para kazanamayacak? Yani şimdi biz plaka vergisi ödüyoruz, lastiğimiz eskiyor, motorumuz aşınıyor, vergi ödüyoruz, bunları kim, nasıl karşılayacak. Biz mağduriyetimizin giderilmesini istiyoruz. Devlet büyüklerimiz zaten bunların planlamasını yaparlar. O kadar okumuş insanlar, profesörler var. Bunları biliyorlar, bunların bilincindeler” diyor.
.jpg)
