Asco Soğutma Genel Müdürü Ünsal Angar; "Bir Tır Dolusu Aşının Bozulması Pek Çok İnsanın O Aşıya Geç Ulaşması Anlamına Gelecektir"

“DEVLET KURUMLARI İLE GÖRÜŞ ALIŞVERİŞİ İÇERİSİNDEYİZ”

“CARRIER VE PİYASADAKİ DİĞER ÜRETİCİLER -70 İÇİN YOĞUN BİR ŞEKİLDE ÇALIŞIYOR”

Bu bağlamda Kamyonum Dergisi Genel Yayın Yönetmeni Nuray Pekcan konuya ilişkin sorularını Carrier Türkiye Distribütörü Asco Soğutma’nın Genel Müdürü Ünsal Angar’a yöneltiyor. Söyleşinin detaylarını haberimizde okuyabilirsiniz.  

Söyleşimizden satır başları;

“Soğutucu seçimlerini; kapasite, hava debisi gibi faktörlere istinaden yapıyoruz. Tabi burada en önemli etmen kaç metre küplük kasada soğutucu gereksinimi olduğu ve bu kamyon veya tırın hangi sıcaklıkta mal taşıyacağı. Yani soğutucu seçiminde en büyük etken ihtiyaca yönelik kapasite seçimi. Şu anki mevcut sistemler +30 ile -30 derece arasındaki sıcaklıklarda ayarlanabilen sistemler. Sistemlerin dizaynı ve bütün componentleri buna göre yapılıyor. Tüm teknik hesapları da buna göre yapılmış durumda. Bu sistemlerin içinde bir soğutucu akışkanı kullanıyoruz. Soğutucu akışkanının da belli kimyasal özellikleri ve belli sıcaklıklarda ürettiği basınçlar var. Bu basınçlara göre de seçimi yapılmış componenetler var. +30 ile - 30 derece dışındaki aralıklarda özel şartlarda ufak töleranslarla sağlanabilir. Şu an covid-19 için Moderna firmasının geliştirmiş olduğu aşı -20 derecede taşınabiliyor. Biz seçimlerimizi -30 ve +30 arasındaki sıcaklıklara yapıyoruz; fakat şu an gündem -70 derecede ilaç taşımasının nasıl yapılacağı? Pfizer ve BioNTech ortaklığının geliştirdiği ilaç taşımasının nasıl yapılacağı? Carrier’ın da bu konu ile ilgili çalışmaları var. Ancak şu anki aşının karakteristiğinden dolayı -70 derecede taşımaya hazır bir teknoloji yok.”

“-70 Derecede Taşınamayacağı İçin Çok Kısıtlı Süreler İçerisinde Dağıtımının Yapılması Gerekiyor”

“ Aşı taşıması paketleme sistemleri ve hızlı taşıma yöntemi ile; yani uçak kargosu ile yapılacak gibi duruyor. Tabi her yerde havaalanı yok ve havaalanına geldikten sonraki süreçte -70 derecede taşınamayacağı için çok kısıtlı süreler içerisinde dağıtımının yapılması gerekiyor. Bildiğim kadarı ile -70 derecede çok uzun süre ve -20 derecede bir hafta gibi bir ömrü var.  Dolayısı ile aşı -70 derecede uçak kargosu ile taşındıktan sonra hızlı bir şekilde dağıtım yerlerine taşınırsa -70 değil de olabilecek en soğuk derecede; yani bizim şu anki ticari soğutma sistemlerindeki -30 derece ile taşınabilse aşı bozulmadan insanlara ulaşabilir. Şu an aşıyı -70 derecede taşıyacak hali hazırda bir teknoloji maalesef yok. Aşının uçak ile taşınması için iki yıl içerisinde 15 bin uçuş gerekiyor ve bu şekilde ancak gerçekleştirilebilecek.” 

“80 Milyon İnsanın En Hızlı Şekilde Aşılanmasından Bahsediyoruz”

“Mevcut ilaç dağıtımı yapan yurt içi kamyonlar ve tırlar maalesef -20 derece veya daha soğuk bir aşı dağıtım işini gerçekleştirmekten çok uzak durumda. Çünkü bizde genellikle ilaç taşımasında kullanılan araçlar +4,+15 ve +20 derecede kullanılacak şekilde. Eksi derecelerde taşıma yapılacaksa çoğu sınıfta kalır. Yani öyle kapasite ve verimleri yok. Bu iş için -20 derecede taşıma yapan Halk Sağlığı Kurumu var. Halk Sağlığı Kurumunun bu yatırımları yeterli midir? Onun hesaplaması ayrı. Halk Sağlığı Kurumu son 5 yılda ilaç ve aşı taşıması için yatırımlar yaptı. Özellikle de depodan kurumlara dağıtım için. Biz bu ihalelerin bir kısmına iştirak ettik ve bir kısmında da zaten kendilerine Carrier cihazlarından temin ettik. Bu temin ettiğimiz cihazların da o dönemde -20 derecede çalışabilecek şekilde seçimi yapılmıştı. Kızılay’ın da böyle bir yatırımı var; ancak Kızılay bu aşı dağıtımında görevlendirilir mi bilmiyorum. Kızılay kan plazması nakli için aldı. İçerisi -30’dan da düşük derecede; çünkü kan plazması -40 derecede taşınıyor. Ancak burada 80 milyon insanın en hızlı şekilde aşılanmasından bahsediyoruz. Bu aşı nasıl dağıtılacak? Bu aşının dağıtımında ellerindeki araçlar yeterli olacak mı? Onu bu kurumlar kendileri hesaplarlar. Bu gibi devlet kurumları ile irtibat halindeyiz ve sürekli görüş alışverişi içerisindeyiz.”

“Bir Tır Dolusu Aşının Bozulması Pek Çok İnsanın O Aşıya Geç Ulaşması Anlamına Gelecektir”

“Aşı taşımasında özel bir şirketin bizden yedekli ünite talebi olmuştu. Sonuçta ünite bir taşıma sırasında bozulabilir. Taşıdığı yük hem madden çok pahalı hem de insan sağlığı için önemli bir yük. Bir tır dolusu aşının bozulması pek çok insanın o aşıya geç ulaşması anlamına gelecektir. Dolayısı ile yükü taşırken soğutucuya bir şey olması durumunda yedeklenecek ikinci bir soğutucu talebi olmuştu. Biz yaklaşık 7-8 yıl önce firmaya bu şekilde treyler üstünde çift üniteli ürünler yaptık. Firma halen yurt dışından İstanbul’a gelen aşıları limandan bu tırlar ile alıyor ve Ankara’da Halk Sağlığı Kurumuna taşıyor. Biz bu firma ile o dönemde çalışırken bu üniteleri 3-4 gün süren testlerden geçirdik. Çünkü  derece bile o kadar hassas ki, o zaman istenen derece -20 değildi; bütün kasanın içinde +5 dereceden artı ve eksi 2 derece sapmaması gerekiyordu.”

“Hem Telematik Hem de Mümkünse Yedekli Çalışma Özellikle Aşı Nakliyesinde Son Derece Önemli”

“Telematik konusunda yaygın çözümler var. Her markanın kendi çözümleri olduğu gibi piyasada third party dediğimiz çözümler de mevcut; fakat kendi markalarımızın yani soğutucu üreten markaların telematik çözümlerinde bir avantaj doğuyor. Sadece içerdeki sıcaklık değil; uzaktan soğutucu cihazı kontrol etmek, uzaktan sıcaklığı değiştirebilmek, alarm veya arıza varsa giderebilmek gibi pek çok fonksiyonu da içinde barındırıyor. Bizim bu tarz tecrübelerimiz mevcut; hem telematik hem de mümkünse yedekli çalışma piyasada ve özellikle de aşı nakliyesinde son derece önemli.”

“Kamyon ve Araç Sayısı Yeterli Değilse Artırmaları Gerekebilir”

“Şu an için televizyonlardan duyduğumuz kadarı ile 50 milyon doz sipariş verilen aşı Çin aşısı ve peşinden Rus aşısının geleceği; Pfizer ve Moderna’nın ürettiği  aşılarınsa ilk etapta  gelmeyeceği konuşuluyor. Aslında taşıma sıcaklığı için zorlu olanlar RNA türü aşılar. Bizim burada konuştuğumuz Çin aşısı ve Rus aşısı geleneksel aşılar; +4 derecede taşınması gerektiği için bunların sıcaklığını yönetmek daha kolay. Nispeten ilk doz parti için büyük bir sıkıntı yaşanmayacağını düşünüyorum. Kamyon ve araç sayısı yeterli değilse sadece onu artırmaları gerekebilir.”

“Bu Durum Ağır Vasıtanın Tamamlayıcı Ürününü Satan Bizlerin de İşlerine Yansıdı”

“Hem ilaç taşımalarında; hem ATP mevzuatının yaygınlaşması ve kontrolünün artması ile birlikte gıda, sebze ve meyve taşımasında sektörün büyüyeceğini; bunun da olumlu yansımalarının olacağını düşünüyorum. Biz 2015 yılından bu yana baktığımızda hep daralan bir sektördeydik; özellikle ağır vasıta pazarı olarak. Bu sene covid-19’un negatif etkisine ragmen geçtiğimiz yıla göre ağır vasıtada sektör bir sıçrama yaşadı. Bu durum ağır vasıtanın tamamlayıcı ürününü satan bizlerin de işlerine yansıdı. Bunun devam edeceğini ve hem sektörün canlanmasının hem de regülasyon baskısının sektöre yarayacağını düşünüyorum.”

“Türkiye’ye Mutlaka Gelecektir ve Yurt İçi Taşımalarında GDP Belgesi Sorulacaktır”

“Aşı taşımasına ilişkin bir mevzuat Avrupa’da var. Avrupa’da Good Distribution Practice (GDP) dediğimiz kanun yürürlülükte. Bu kanun ile sadece depolamada değil dağıtım gibi soğuk zincirin her aşamasında verilen bir belge var. Bu belgeyi ilaç şirketleri alıyor ve şirketler taşeron olarak kullandığı nakliyecilerin araçlarının GDP’ye uyumlu olması halinde yük veriyor. Ülkemizde pek çok uluslararası nakliye firmasının filosunda GDP’li treyler mevcut; ancak bu kanun Türkiye’de uygulanmıyor. Türkiye’ye de mutlaka gelecektir ve yurt içi taşımalarında GDP belgesi sorulacaktır. Bununla ilgili TSE’nin  bir çalışması var. TSE’den arkadaşlar ile görüştüğümüzde GDP belgesinin verilebilmesi için bir organizasyon planladıklarını belirtmişlerdi. ATP gibi biraz gecikmeli de olsa yurt içi taşımalarını regüle etmek amacıyla ülkemize de bu kanun gelecektir. Önümüzdeki kovid sürecinin bunu hızlandıracağını düşünüyorum. Carrier ve piyasadaki diğer üreticiler özellikle -70 için yoğun bir şekilde çalışıyor. Bu aşı da er ya da geç Türkiye’ye gelecek ve aşıda lojistik süreçler çözülecektir. Çünkü aşı için önümüzdeki iki yıldan bahsediliyor. 2021 ve 2022’nin tüm dünyayı aşılamak için yeterli olmayacağı konuşuluyor. Bu süre içerisinde mutlaka bir çözüm geliştirilecektir.”

* Good Distribution Practice (GDP); İyi dağıtım uygulaması (GDP), ilaçların kalitesinin ve bütünlüğünün tedarik zinciri boyunca sürdürülmesini sağlamak için toptancı bir distribütörün karşılaması gereken minimum standartları tanımlar.