İskenderun Teknik Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Birol Erkan, "Fayda Maliyet Analizi Yapıldığında Bu Meslek Cazip Gelmiyor"

“ÖZELLİKLE PANDEMİ DÖNEMİNDE ORTAYA ÇIKAN ÇALIŞMA KOŞULLARI İŞ GÜCÜ ARZININ AZALMASINA NEDEN OLDU”

“SEKTÖRE YENİ GİRİŞLERİN AZALMASI ÇOK BÜYÜK BİR SORUN ORTAYA ÇIKARDI”

Şoför sorununun sadece pandemi odaklı bir sorun olmadığını vurgulayarak sözlerine başalayan Erkan, sorunun pandemiden önce de var olduğunu aktararak; “Sanki bu sorun pandemi ile ortaya çıkmış gibi bir algı ile karşılaştım. Önce bu algıyı yok etmek lazım; çünkü pandemiden önce de böyle bir sorun vardı ve konuşuluyordu. Aynı durum Türkiye için de geçerli. Bu sorunun pandemi ile ivmesi arttı.” değerlendirmesinde bulunuyor.

“Pandemi Şoförlerin Yaşadığı Sorunları Artıran Bir Etmen”

Şoför sorununun başta İngiltere olmak üzere Avrupa’da görülmesinin başlıca nedenleri olduğunu belirten Erkan bunları birkaç madde halinde sıralıyor. Erkan ilk olarak sorunun İngiltere’nin AB’den ayrılışı yani Brexit ile ilgili olduğunu vurgulayarak; “Bu sorun uzun zamandır tüm Avrupa’da ve hatta Türkiye’de de konuşuluyordu. Şoförlerin yaşadığı sorunlar var ve pandemi sorunları artıran bir etmen oldu. İngiltere’nin AB’den çıkışı ile sorunlar yaşandı ve yaşanıyor. Bu gerek Avrupa, gerekse İngiltere’ye ve hatta üye olmayan ülkeler için bile ciddi anlamda sıkıntı oluşturan bir durumdu. Sektör, özellikle de İngiltere’nin lojistik sektörü ve bununla birlikte Doğu Avrupa şoförleri ciddi anlamda etkilendi. İngiltere’nin AB’den çıkışı ile serbest dolaşım kalktı. İngiltere belli Avrupa ülkeleri ile Serbest Ticaret Anlaşması imzalıyor. Tabii ki bu da bir süreç. Brexit anlaşmasından sonra özellikle yaklaşık 20 bin kişi İngiltere’yi terk etti. Çünkü serbest dolaşım sorunları var. Brexit sonrası İngiltere’nin vize sorunları da ortaya çıktı. Bu durum sektörde ciddi bir arz sorununu ortaya çıkarttı. Bu önemli bir sorun.” diyor.

“Sektördeki İş Gücü Arzı Ciddi Anlamda Azaldı”

İkinci etken olarak da pandemide ülkelerin kapalı ekonomi konumuna geçtiklerini ve bu süreçte; vize, gümrük sorunları, beklemelerin ortaya çıktığını belirten Erkan durumun şoförlerin sektöre arzını ve çalışma koşullarını olumsuz etkilediğini ifade ediyor. Erkan konuşmasını; “Beklemeler, refah azalışları ve karantinalar ciddi sorunlar oluşturdu. Mesela sadece İngiltere’de 40 bin kişilik alım, ehliyet sınavları yapılamadığı için ertelendi. Özellikle pandemi döneminde ortaya çıkan çalışma koşulları iş gücü arzının azalmasına neden oldu. Bunlar bazı kişilerin sektörden çekilmesine yol açtı. Hem emeklilik yolu ile azalmalar hem de sektöre katılımın azalması iş gücü arzını azalttı.” şeklinde sürdürüyor.

“Sektöre Yeni Girişlerin Azalması Tüm Avrupa’da Çok Büyük Bir Sorun Ortaya Çıkardı”

Sektöre yeni katılacak kişiler için pandemi döneminin getirdiği zorlukların olumsuz bir örnek oluşturduğunu belirten Erkan, şoförlerin zor şartlar altında çalıştıklarına dikkat çekerek sözlerini şöyle sürdürüyor; “İletişim sorunları, ülkeye giriş çıkış sorunları, mola yeri sorunları, uzun çalışma saatleri.. Tüm bu konulara baktığınızda zor bir sektör. Bir de bunlara pandemi eklendiğinde sektör azalan cazibesini daha fazla kaybetti. Emeklilik veya başka nedenlerden dolayı sektörden kopmalar da sektördeki arzı daha da azalttı. Avrupa ülkeleri yaşlı nüfusu fazla olan ülkeler. Sektöre yeni girişlerin azalması tüm Avrupa’da çok büyük bir sorun ortaya çıkardı. Sektörde zaten ücretler yüksek değil. Bunun yanı sıra imaj sorunu da var. Bu sorun sadece Türkiye’de değil, Avrupa ülkelerinde de var. Kamyon şoförü olmak genel anlamda bir niteliksizlik görünümü gibi ortaya çıkıyor. Bu da sektöre girişlerde sorun yaratıyor. Bütün bunları birleştirdiğimizde şoför konusu pandemi ile birlikte şiddeti artan büyük bir sorun olarak karşımıza çıktı.”

“Sektördeki İş Gücü Arzını Artırmanın Yollarından Biri de Sektöre Katılacak Kişileri Teşvik Etmek”

İngiltere’de kamyon şoförü arzını artırmak için kendileri ile çalışan şoförlere bin sterlin vereceğini duyuran bir market zincirini örnek vererek aynı şekilde ülkemizde de sektöre girişlerin teşvik edilmesi gerektiğini belirten Erkan, “Tabii bunun handikapları da var; fakat en azından böyle bir teşvik sektör ya da devlet tarafından yapılmalı. Çünkü lojistik sektörünün önemi pandemide yeniden anlaşıldı. Çok kritik bir sektör ve en azından lojistik sektörü pandemiden minimal düzeyde etkilenen sektörlerden biri. Çünkü dinamik bir yapıya sahip. Sektördeki iş gücü arzını artırmanın yollarından biri de sektöre katılacak kişileri teşvik etmek. İngiliz firmasının yaptığı avantajı biz de yeni işe başlayanlara yapabiliriz. Bu sektör emek yoğun bir sektör ve emek arzının azalması hele ki pandemi gibi kısıtlamaların olduğu bir dönemde ciddi sorunlara yol açar. Bu da maliyet artışına neden olur ve tüketiciyede olumsuz yansır.” diyor.

“Fayda Maliyet Analizi Yapıldığında Bu Meslek Cazip Gelmiyor”

Şoför konusunda maddi ve manevi sorunların olduğuna dikkat çeken Erkan, potansiyelin mevcut olduğunu ancak fayda maliyet analizi yapıldığında mesleğin cazip gelmediğini vurguluyor. Erkan şu sözleri dile getiriyor; “Mesleğin zorlukları karşısında kişiler alacağı ücrete baktığında bunu hak etmediğini düşünüyor. Burada firmaların veya devletin bunu sübvanse etmesi lazım. Ancak firmaların sübvanse etmesi ciddi bir maliyet artışı ortaya çıkartacak. Firmalar kendisi yaparsa maliyetleri artacak ve rekabet gücü olumsuz etkilenecek. Lojistik sektörünün ne kadar önemli olduğu bilinci ile mutlaka sektöre yönelik vergi istisnaları getirilmeli. Bizim sadece maddi sorunlarımız yok, manevi sorunlarımız da var. Manevi olarak eğitim konusunun üniversitelerle işbirliği veya başka işbirlikleri ile çözülmesi gerekiyor. Şoförlerin belli düzeyde yönetmelik bilmeleri veya küresel bağlamda bakıldığında yabancı dil konuşabilmeleri önemli.”

“Avrupa’da Sektöre Yönelik Algıyı Değiştirmek İçin Çalışmalar Yapılıyor”

Avrupa’da sektöre yönelik algıyı değiştirmek için çalışmalar yapılmaya başlandığına dikkat çeken Erkan son olarak;  “Lojistik sektörünün önemini fazlası ile ortaya koymak lazım. En azından İngiltere, Almanya’daki kıtlık sorunları lojistiğin ne kadar kritik bir sektör olduğunu gösteriyor. Avrupa sektöre yeterince önem vermediklerini konuşuyor. Bunlar aynı zamanda diğer ülkeler için de kritik uyarılar.” sözlerini aktarıyor.