.jpg)
Bu raporu kimler verir? Kişiler hangi testlerden geçiriliyor? Standart bir fiyat tarifesi var mı? Şoförlerin bu uygulamadan ne kadar haberleri var? Tüm bu sorulara Sesam Psikoteknik Değerlendirme Merkezi’nde Psikolog Naim Ertürk ile birlikte yanıt aradık.
Psikoteknik merkezi olarak siz ne zamandan beridir faaliyetlerinizi sürdürüyorsunuz?
Biz geçtiğimiz yılın Nisan ayında bu işe başladık. Bu sektörün bundan sonra yaygınlaşacağı ve iyi bir iş ortamı olacağı düşüncesiyle patronum bu işi kurdu. Ben de burada psikolog olarak Aralık ayından bu yana burada çalışıyorum.
“Eğer trafikte bu insanlardan ehliyet, SRC sorulduğu gibi bu da sorulmaya başlanırsa, insanların bu belgeyi alma sıklığı ve hızı artacak.”
Gördüğüm sıkıntılara dair bir şeyler söylemem gerekirse insanların ilk başta bu işe pek sıcak baktıkları söylenemezdi. İnsanımızın temel özelliği olan son dakikaya bırakma psikolojisiyle ile 2009 yılında denetimlerin başlayacağını düşünerek umursamadılar. Fakat bunun yanı sıra bazı duyarlı işverenler psikoteknik belgesini şoförlerinde aramaya başladılar. Onun üzerine insanlar üçer beşer gelmeye başladı. Otogar çıkışlarında bu belgenin aranması ve limanda gemi yükleneceği sırada psikoteknik raporu olmayanlara yük verilmemesi bu insanları bize getirdi. Eğer trafikte bu insanlardan ehliyet, SRC sorulduğu gibi bu da sorulmaya başlanırsa, insanların bu belgeyi alma sıklığı ve hızı artacak.
“İnsanlardan belge toplayıp, “Size kart getireceğim” diye para toplayan sahtekârlar türedi. İnsanlar gerçek manada bir teste girmeden belge sahibi olmaya başladılar. Bence asıl tehlikeli olan yön burası.”
Bence bu yasanın var olma nedeni daha kaliteli bir şoför çerçevesi çizmek. İnsanların trafiğe çıktığında yeterliliklerinin gerçekten var olduğunun tescil edilmesi yeterli. Kimi yerlerde bu insanlara, belge verme yeterlilik ehliyeti olmayanlar, kamyon garajlarında, kahvehanelerde, akaryakıt istasyonlarında psikoteknik değerlendirme raporu aldırma sözü verdiler. İnsanlardan belge toplayıp, “Size kart getireceğim” diye para toplayan sahtekârlar türedi. İnsanlar gerçek manada bir teste girmeden belge sahibi olmaya başladılar. Bence asıl tehlikeli olan yön burası. Bizim burada sağlıklı bir şekilde yürüttüğümüz işi de baltalamaya başladılar. Psikoteknik yeni bir uygulama olarak başladı; ama hemen buna ilişkin bir jargon oluştu ve “çantacı” diye tabir edilen bir kesim doğdu. Ve biraz önce bahsettiğim şekilde piyasada var olmaya başladılar.
İnsanların kafasında ben bu testten geçemeyebilirim diye bir soru işareti de oluşmaya başladı. Bu teste girmeden bu raporu alabilir miyiz diye düşünmeye başladılar. Bir başka nedeni de şoförlerin zamanını alması. Bir psikoteknik değerlendirme testi bir saati geçkin bir sürede bitiyor. Bu insanlar için zaman kaybı, eşittir iş kaybı olduğu için pek sıcak bakmıyorlar.
“Dışarıda yapılacak bir test de değil ayrıca. Test odasının düzgün yalıtımı olmalı, ses geçirmeyen özellikli bir yer olması gerekiyor. İşin başka bir vahim tarafı da, Bakanlıktan ehil raporu alanların da insanları teste sokmadan onlara yeterlidir raporu veriyor olmaları.”
Dışarıda yapılacak bir test de değil ayrıca. Test odasının düzgün yalıtımı olmalı, ses geçirmeyen özellikli bir yer olması gerekiyor. İşin başka bir vahim tarafı da, Bakanlıktan ehil raporu alanların da insanları teste sokmadan onlara yeterlidir raporu veriyor olmaları. Bununla ilgili bazı duyumlar alıyoruz.
“Kimi test cihazlarında o insanların test esnasında fotoğrafları da çekilebiliyor. Böyle bir sistem daha güvenli; çünkü kişinin teste girerek bu raporu aldığını kanıtlıyor. Bütün cihazlarda bu sistem kurulmuş olsa az önce aktardığım “çantacılık” tabiri de ortadan kalkacaktır.”
Psikoteknik değerlendirme raporu alabilmesi için kişinin hangi testlerden geçmesi gerekiyor?
Bu testi uyguladığımız cihazlardaki test makinalarındaki bataryalar farklılık gösteriyor. Aynı özelliği farklı markadaki cihazlar ölçebiliyor. Türkiye normlarına uygunluk bir firmanın yaptığı cihazlarda var. Bazı başka cihazların Türkiye standardizasyonu yapılmamış.
Kimi test cihazlarında o insanların test esnasında fotoğrafları da çekilebiliyor. Böyle bir sistem daha güvenli; çünkü kişinin teste girerek bu raporu aldığını kanıtlıyor. Bütün cihazlarda bu sistem kurulmuş olsa az önce aktardığım “çantacılık” tabiri de ortadan kalkacaktır. Test bataryalarında neler olduğuna bakarsak; biliyorsunuz sürücülük de bir davranış. İnsanların sürücülük davranışlarının nasıl olduğuna bakılıyor. Örneğin dikkat yeterliliği, seçici dikkat, var olan durumlarda çıkarım yapılması, muhakeme yapabilme testi, koordinasyon testi gibi testlerimiz var. Tepki hızları, görüş alanları, psikolojik yapılanmayı inceleyen görüşme yapıyoruz. Bütün bu testlerin neticesinde bir değerlendirme raporu çıkarıyoruz.
İyi şoför olduğu iddiasıyla gelip bu belgeyi alamayanların tepkileri ne oldu? Gerçekten psikoteknik değerlendirme raporu sizin gelenleri gözlemlediğiniz kadarıyla yasal olarak gerekli mi?
Sürücülük yeteneği sosyo-ekonomik düzeye, insanların yaşam biçimlerine, aldıkları eğitime, yaşa, cinsiyete bağlı olarak değişiyor. Yapılması gereken bir uygulama bence.
Şoförlerin iktidar tanımlamasıyla da alakalı. Şoför koltuğuna oturan kişi, güç bende istediğim gibi sürerim mantığıyla hareket edebiliyor; bunun yarattığı bir sıkıntı var. Genç insanlarda duyumlar ve refleksler, yaşlı insana karşı daha iyi olduğu için daha başarılı çıkıyorlar bu testlerden. Psikoteknik değerlendirmeyi yapmış olmanın yanı sıra bu insanlara güvenli sürücülük eğitimiyle ilgili bir eğitiminde verilmiş olması gerekir.
“Fiyat konusunda bence Sağlık Bakanlığı tarafından belirlenmiş, asgari düzeyi çizilmiş bir standardın oturtulması gerekmektedir. Böylece herkesin bu standarda riayet etmesi gibi bir zorunluluk süreci oluşturulabilir.”
Psikoteknik değerlendirme raporu veren firmalar arasında testler ve fiyat açısından ortak bir standart var mı?
Ortak bir standart maalesef yok. Piyasa kuralları burada da geçerli olmaya başlıyor; rekabet ortamında fiyat düşürme ve daha çok “müşteri” kapabilme durumu söz konusu. Fiyat düşürme politikası mutlaka sizin kalitenizden de bir şeyler götürür. O giden kaliteyle de yapmanız gereken kaliteli ölçümü yapamazsınız. Fiyat konusunda bence Sağlık Bakanlığı tarafından belirlenmiş, asgari düzeyi çizilmiş bir standardın oturtulması gerekmektedir. Böylece herkesin bu standarda riayet etmesi gibi bir zorunluluk süreci oluşturulabilir.
“Çözüm denetimlerin sıklaştırılmasından, insanlara o belgeyi alma zorunlulukları bilgisini vermekten geçiyor. Polis denetimlerinde bu belgeyi alması gerektiği konusunda uyarırsa zaten süreç daha hızlı işleyecektir.”
Şoförlerin bu uygulamadan ne kadar haberi var? Psikoteknik değerlendirme raporu veren firmaların sayısı Mersin’de ne kadar? Yani arz- talep dengesini bir anlamda tartarsak…
Mersin’de dört tane psikoteknik değerlendirme merkezi var. Ölçüm yapacak cihaz bağlamında yetersiz kaldığımızı görürsek ikinci ve hatta bir üçüncü cihazımızı alırız. Çözüm denetimlerin sıklaştırılmasından, insanlara o belgeyi alma zorunlulukları bilgisini vermekten geçiyor. Polis denetimlerinde bu belgeyi alması gerektiği konusunda uyarırsa zaten süreç daha hızlı işleyecektir.
 |
 |
 |
 |
|||||
|
|
|||||||
 Küfür, hakaret içeren; dil, din, ırk ayrımı yapan; yasalara aykırı ifade ve beyanda bulunan ve tamamı büyük harflerle yazılan yorumlar yayınlanmayacaktır. Neleri kabul ediyorum: IP adresimin kaydedileceğini, adli makamlarca istenmesi durumunda ip adresimin yetkililerle paylaşılacağını, yazılan yorumların sorumluluğunun tarafıma ait olduğunu, yazımın, yetkililerce, fikrim sorulmaksızın yayından kaldırılabileceğini bu siteye girdiğim andan itibaren kabul etmiş sayılırım. |
