Eldener: ''Denetimlerin Yetersiz Olduğu Tüm Kurumlar Tarafından Kabul Edilmiş Durumda''

UTİKAD olarak şu anki takograf teknolojisini; mevcut sistemin revize edilmesi, eğitim süreci, altyapısal sıkıntılar ve AB ile uyum süreci kapsamında nasıl değerlendiriyorsunuz?

Takograf cihazları, kazaların büyük bölümünün aşırı hız ve uzun süreli araç kullanımına bağlı şoför yorgunluğundan kaynaklı olduğu gerçeğiyle araç hız ve kullanım sürelerini denetlemek üzere geliştirilmiştir. Son teknoloji, dijital takograf cihazları özel şifreleme ve güvenlik önlemleri sayesinde cihazlara kötü amaçlı müdahaleyi engellemekte veya bu tür müdahale girişimlerinin tespit edilebilmesini sağlamaktadır.

“Eğitimler, Takograf Simülatörleri Kullanılarak Bilgisayar Destekli Dersliklerde Verilmelidir”

Firmaların sürücülere, sürüş ve dinlenme süreleri ile takograf kullanımı konusunda eğitim vermesi, verdirmesi gerekmektedir. Ayrıca bu eğitimi belgelendirebilmelidirler. Bu eğitimler, takograf simülatörleri kullanılarak bilgisayar destekli dersliklerde verilmelidir. Bunun yanında eğitimi verecek personelin uluslararası ve yerli mevzuata hakim olması büyük önem arz etmektedir.

“Türkiye AETR Sözleşmesine Taraftır ve Henüz Akıllı Takograf Kullanmak Zorunda Değildir”

AB ülkelerinde yeni tescil edilen araçlarda, yeni nesil akıllı takograf takma zorunluluğu 15 Haziran 2019 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Bu yükümlülük, AB ülkeleri araç üreticilerine bu tarihten sonra ürettikleri tüm araçlara akıllı takograf takma zorunluluğu getirmektedir. Dolayısı ile Türk firmalarının AB ülkelerinden alacakları araçlar akıllı takograflı olarak teslim edilmektedir. Akıllı takografları Türkiye’deki servislerde muayene ettirme imkanı yoktur, çünkü yeni servis kartı gereklidir. Akıllı takograf eski tip takograflarda kullanılan sürücü, firma ve kontrol kartları ile kullanılabilmektedir. Ancak Türkiye AETR sözleşmesine taraftır ve henüz akıllı takograf kullanmak zorunda değildir. Bu nedenle, firmalar araç siparişlerinde, araçları eski nesil dijital takograf ile almak istediklerini sözleşmelerde belirtmelidirler. Buna rağmen, araçlar akıllı takograf ile teslim edilirse, ücretsiz olarak dijital takograf ile değiştirilmesi talep edilmelidir.

“Son Zamanlarda Bazı Firmaların Dijital Takografların da Yazılımını Değiştirdikleri Tespit Edilmiştir”

Yurt içi-yurt dışı araç kullanım ve dinlenme sürelerine ilişkin bir uyumsuzluk yaşanıyor mu? Üyelerinizden sizlere bu konuda geri bildirimler geliyor mu?

Dijital takograf 2010 yılında hayatımıza zorunlu olarak girmiş olmasına rağmen, hala bizim trafik denetim ekiplerinde, denetimde kullanacakları veri indirme cihazları ve analiz yazılımları mevcut değildir. Bu nedenle uyumsuzluklar yaşanmaya devam etmektedir. Bu şartlarda yapılan denetlemeler çok kısıtlı kalmak durumundadır. Manipülasyonlar; sürücülerin çalışma sürelerini, aracın kilometresini ve hızını gerçeğinden farklı göstermek için yapılmaktadır.

Daha önce analog takografların yazılımının değiştirildiği bilinmekteydi. Son zamanlarda bazı firmaların dijital takografların da yazılımını değiştirdikleri tespit edilmiştir. Böylece araç hareket halinde iken sürücü dinlenmede gösterilebilmektedir.

Nakliyecilerin Yaşadığı En Büyük Sorun: Dijital Takograftan Veri İndirme

Şu anki takograf yönetmeliğinin ve takograf cihazının sektörün uyumu açısından artı ve eksileri nelerdir, değerlendirir misiniz?

2018 yılında yayınlanan Karayolu Taşıma Yönetmeliği ile araç sahibi firmaların takograf verilerini en geç 90 günde bir indirmeleri ve Bakanlığın bildireceği sisteme her ay yüklemeleri hükmü getirilmiştir. Daha sonra yayınlanan takograf konusundaki genelgelerde ise, firmaların sürücü kartı verilerini de yüklemesi, ayrıca sürücülerin de kendi sürücü kartı verilerini sisteme yüklemeleri kuralı getirilmiştir. Özellikle nakliyecilerin yaşadığı en büyük sorunun dijital takograftan veri indirme olduğunu söyleyebiliriz. Bu sorunun ortadan kaldırılması için ise RTDS sistemi oluşturuldu. Bu sistem sayesinde sürücü kartı ve takograf bilgilerinin zamanında ve yasal çerçeveler içerisinde indirilmesinde kolaylık sağlanmaktadır. Bu sistem ile birlikte aracın gelmesini beklemeden sistem üzerinden aracın bilgileri indirilebilmektedir.

“Denetim Ekiplerinin Veri İndirme Cihazlarına ve Analiz Yazılımlarına Sahip Olması Zorunludur”

Denetimlerin yetersiz olduğu tüm kurumlar tarafından kabul edilmiş durumdadır. Özellikle dijital takograflı araçların denetlenebilmesi için, denetim ekiplerinin veri indirme cihazlarına ve analiz yazılımlarına sahip olması zorunludur.  EGM ve Jandarma en kısa zamanda veri indirme cihazları ve veri analiz yazılımlarını tedarik etmek istediklerini belirtmektedirler. Karayolları Genel Müdürlüğü de bu konuda çalışmalara başlamıştır.

UTİKAD bünyesinde yer alan üyeler ve ilgili sektörde faaliyet gösteren kuruluşlar tarafından takograftaki dönüşüm süreci hakkında ne ön görülüyor? Bu konuda STK olarak sizin eğitim faaliyetleriniz nelerdir? Planlanan eğitim faaliyetleriniz bulunuyor mu?

Akıllı takograf cihazlarının, ülkemiz gibi AB üyesi olmayan AETR’ye taraf ülkeler için hangi tarihte zorunlu hale geleceği ise henüz UNECE (AETR ile ilgili uluslararası otorite kuruluş) seviyesinde netleştirilememiştir. Ancak bu konuda Sanayi ve Teknoloji Bakanlığımız ve ilgili diğer ulusal otoriteler istikrarlı bir şekilde durumun önemini ve aciliyetini dile getirmektedir.

Ulusal sınırlar içerisinde taşımacılık yapan araçlar için ise mevcut dijital takograf cihazının güvenlik seviyesi bakımından ihtiyacımızı karşılaması sebebi ile şu an için akıllı takograf cihazlarının ulusal mecramızda kullanımının zorunlu hale getirilmesi öngörülmemektedir.

“En Erken 2022 Sonunda veya 2023 Başında, AETR Ülkelerinde Akıllı Takograf Uygulamasına Geçilmesi Beklenmektedir”

Diğer taraftan, akıllı takograflar ve bu takografların kullanımına ilişkin ulusal mevzuatımızda herhangi bir düzenleme yapılmadığından ve ayrıca mevcut servis kartları ile bu cihazlara servis hizmeti verilemediğinden ulusal taşımacılıkta bu cihazların kullanımı yürürlükteki mevzuata uygun olmayacaktır. AB ile BMAEK (Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Komisyonu) arasında, AETR (Uluslararası Nakliyatta Çalışan Mürettebatın Çalışma Koşullarına Dair Avrupa Sözleşmesi) sözleşmesine taraf ülkelerde akıllı takografa geçiş konusunda müzakereler devam etmektedir. Bu çerçevede, geçiş hazırlıklarına bağlı olarak en erken 2022 sonunda veya 2023 başında, AETR ülkelerinde akıllı takograf uygulamasına geçilmesi beklenmektedir.

Takograf dönüşüm sürecine ilişkin bir olarak bir eğitimimiz veya eğitim planlamamız şu an için mevcut değildir. Ancak üyelerimizden talep gelmesi ve ihtiyaç duyulması halinde destek sağlamak için hazır bulunacağız. 

Yeni teknolojiye geçiş sürecinde, özellikle geniş filolara sahip firmalara fayda sağlaması açısından UTİKAD’ın üyelerine destekleri söz konusu mu? (Kredilendirme, toplu anlaşma gibi)

UTİKAD olarak bahsetmiş olduğunuz kredilendirme veya toplu anlaşma gibi bir desteğimiz mevcut değil. Ancak her zaman yaptığımız gibi üyelerimizden alacağımız sorulara dair araştırmalar yaparak üyelerimizi bilgilendirme konusunda hazır olduğumuzu belirtelim. Güncel süreçleri takip ediyor, üyelerimize doğru bilgiyi zamanında ileterek süreçlere kolay adapte olmalarına yardımcı oluyoruz.