“Hedefimiz 111 Bin Ton ÖTL Toplamak”

“Kış Lastiği Kullanımının Tüm Araç Gruplarına Yaygınlaştırılmalı”

-Kış lastiğinin yapısal olarak normal lastiklerden farkı nedir?

Ticari lastiklerle otomobil lastikleri arasındaki en önemli farklardan biri taşıdıkları yükle ilgilidir. Ticari araçların toplam ağırlıklarının daha fazla olması, dolayısıyla lastik başına daha fazla yük oluşturmaları ve bunun neticesinde de yola uyguladıkları basıncın daha fazla olmasıdır. Bu ağırlığın getirdiği avantajı kullandıkları için ticari araçlarda kullanılan kış lastikleri genellikle binek araçlarda kullanılan kış lastikleri kadar agresif desenli ve aşırı dişli olmazlar. Ancak aynen otomobil lastiklerinde olduğu gibi, ticari lastiklerde de kış lastikleri, yaz lastiklerinden farklı olarak içeriği ve tasarımıyla kış aylarında daha iyi tutunma ve fren mesafesi sağlamak üzere geliştirilmektedir. Ticari araçlarda kış lastiklerinde de binek lastiklerdeki gibi lamelli yapı ve zorlu kış koşullarına uygun olan karışımlar yapısal farklılıklar olarak ön plana çıkmaktadır. Ağır kış şartlarına uygun ticari araç lastikleri dişli, geniş oluklu ve agresif desenlere sahiplerken, daha yumuşak kış şartlarına uygun lastikler dişli olmakla beraber daha az boşluk oranına sahip desenlerdir. Karlı, çamurlu ve bozuk yollara uygun lastikler ise kesiğe dayanıklı sırt karışımı olan, derin dişli desenlere sahiptir.

-Ticari araçlarda kış lastiği neden gereklidir? Zorunlu kış lastiği uygulamasını destekliyor musunuz? Bu kararın sektör temsilcilerine ek maliyet oluşturacağı yönünde görüşler var? Bu konuda neler düşünüyorsunuz?

Ülkemizde kış koşullarını gösteren üç koşul vardır; Hava sıcaklığının 7°C’nin altında olduğu gün sayısı, yağmurlu geçen gün sayısı ve karın zeminde kaldığı gün sayısı. Bu koşullar referans alınarak, emniyetli bir sürüş için kış lastiklerinin sadece karlı havalarda değil, hava sıcaklığının 7 derecenin altına düştüğü tüm durumlarda kullanılması gerekiyor. Türkiye’de kış aylarında hava koşullarının sertleşmesiyle birlikte trafik kazalarının %20 oranında arttığı gözlemleniyor. Bu dönemde daha iyi yol tutuş, güçlü çekiş ve kısa fren mesafesi sağlayan kış lastiklerinin kullanımı hayati ve maddi kayıpların önlenmesi adına büyük önem taşıyor.

Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı tarafından, 1 Aralık 2012 tarihinden itibaren, şehirlerarası karayollarında seyreden tüm kamyon, çekici, tanker, otobüs, minibüs ve kamyonet türü araçlar ile Karayolu Taşıma Yönetmeliği’nce “A” türü yetki belgelerine kayıtlı otomobiller için Aralık-Nisan ayları arasında tarihleri arasındaki dört aylık dönemde kış lastiği kullanılması zorunlu hale getirildi. Bu uygulama, kış aylarında %20 artış gösteren trafik kazalarının azaltılmasında büyük rol oynayacaktır.

Bu yönetmeliğin ardından, kış lastiği kullanımının tüm araç gruplarına yaygınlaştırılmasının önemli olduğuna inanıyoruz. Bu bilinci yaratmak, üreticiler olarak bizlerin de sosyal sorumluluğudur

Lastik Sanayicileri Derneği (LASDER), birçok Avrupa ülkesinde zorunlu olan kış lastiği uygulamasının Türkiye’de de tam anlamıyla yürürlüğe girmesi ve doğru şekilde uygulanabilmesi için üreticiye ve son kullanıcıya gerekli desteğin verilmesi için çalışmalarını aralıksız sürdürüyor. 

Kış lastiği regülasyonlarının uygulanmaya konulması sürecinde, Bakanlık faaliyetlerini destekleyeceğiz ve hem üreticilerin hem de son kullanıcının mağdur edilmemesi adına dernek olarak üstümüze düşen sorumlulukları hassasiyetle yerine getireceğiz. LASDER olarak son kullanıcılara her şeyden önce can ve mal güvenliği için ilgili yönetmeliğe uygun hareket etmelerini, lastik üreticileri ile satış noktalarının da kullanıcıların bilinçli seçim yapmalarına destek olmalarını tavsiye etmekteyiz.

Aynı zamanda ilgili yasayla birlikte gerekli kontrol mekanizması ve sertifikalandırma sisteminin de kurulması gerektiğine inanıyoruz. Özellikle Avrupa’da bununla ilgili yapılan ve çok başarılı olan uygulamalar bulunmaktadır. Bunlardan biri, kış şartlarında kaza yapan ve üzerinde kış lastiği olmayan araçlara kasko şirketlerinin ödeme yapmamasıdır. Bunun regülasyonun uygulama aşamasında çok etkili olduğunu biliyoruz. Bir diğeri ise, TÜVTÜRK gibi araç muayene istasyonlarında kış lastiği kontrolünün yapılması ve son olarak ise, trafik polislerinin kış lastiği kontrolünü yapmalarıdır.

12 ay boyunca sadece yaz lastiği veya kış lastiği kullanıldığında, lastikler iyi performans göstermek üzere geliştirildiği koşulların dışında da kullanılmış oluyor. Bu sebeple, yapısına uygun olmayan hava ve yol koşullarında kullanımla, normalden daha fazla aşınmaya uğruyor. Oysa Ekim-Nisan ayları arasındaki zaman diliminde kış lastikleri, senenin geri kalan döneminde ise yaz lastikleri kullanılırsa, doğal olarak lastiklerin kullanım süresi uzuyor. Öte yandan kış lastiklerinde standart lastiklere göre ufak bir fiyat farklılığı söz konusu, bu da kış şartlarına uygun emniyetli sürüş için geliştirilen lastiğin özel yapısından kaynaklanıyor. Aynı ebattaki kış lastiği ile yaz lastiği arasında çok az fiyat farkı bulunuyor. Bu fiyat farkının karşılığında elde edilen kış koşullarındaki emniyetli sürüş rahatlığı ise tartışmasız daha önemlidir.

-Çeşitli sivil toplum kuruluşlarının (UND’nin şu an böyle bir girişimi var) ve sektör temsilcilerinin dört mevsim ve üzerinde M+S işareti olan lastikleri kullanmak yönünde girişimleri var. Üzerinde sadece M+S işareti olan lastikler ile kar tanesi işareti olan lastikler arasındaki fark nedir? Özellikle güvenlik açısından eşdeğer mi?

Hava koşullarına uyumlarına göre kış lastikleri iki farklı şekilde markalanıyor: M&S(Mud&Snow - Çamur ve Kar) ve Snowflake(kartanesi).

M&S markalaması çamurlu ve/veya karlı zeminlerde daha iyi performans gösteren lastiklerin yanaklarında bulunur ve lastiklerin dolu-boş oranları dikkate alınarak basılır. Snowflake markalaması ise yoğun karda iyi performans gösteren lastiklerin yanaklarında bulunur.

Kış lastiği seçiminin kış koşullarına göre yapılması önemlidir. Bu seçimi yaparken, satış noktalarının vereceği bilgi ile beraber, araç sürücüleri çeker aks lastiklerinin diş derinliğinin minimum 5.0mm olmasına ve ön aks ve treyler aksı lastiklerinin minimum diş derinliğinin ise 4.0mm olmasına dikkat etmeliler.

-Avrupa’da kış lastiği uygulaması nasıl işliyor, Türkiye’deki uygulamadan farklı yönleri var mı?

Binek segmenti için bazı verileri paylaşabiliriz; Avusturya, Almanya, İsviçre, İtalya, Fransa, Çek Cumhuriyeti gibi ülkelerde, hava koşullarına bağlı ve dönemsel olarak kış lastiği kullanımı zorunlu tutulmaktadır. Bu ülkelerin çoğunda, tarihler ülkeden ülkeye değişse de, belirli aylarda kış lastiği olmayan araçların trafiğe çıkması yasaktır. Almanya ve Avusturya'da, gerekli olan durumlarda kış lastiği kullanmamanın para cezası, 35 Avro'dan, lastik başına 24 Avro'ya kadar ulaşan tutarlardadır. Almanya'da yol güvenliğini tehlikeye atan bir durum olduğunda, aracın çektirilmesi ve en yakın noktada zorunlu kış lastiği alımı gibi uygulamalarla, 1.200 Avro'ya dek ulaşan masraflar araç sahibine ödettirilmektedir. Avusturya'da, kış şartlarında yaz lastiği ile kazaya karışan kişilere 5.000 Avro tutarında para cezası uygulanmaktadır. Avusturya'daki uygulamada, son derece önemli olan lastik diş derinliği konusu da yasaya bağlanmıştır ve en az 4 milimetre olması zorunlu tutulmaktadır. İsviçre'de de, kış lastiği kullanmayan ve trafiğin aksamasına neden olan kişilere para cezası uygulanmaktadır. İtalya'da kış lastiği ya da zincir bulundurmayan kişiler için bölgelere göre 74 Avro ile 311 Avro arası cezalar söz konusudur. Ayrıca Avrupa'nın pek çok ülkesinde, kış döneminde yaz lastiği kullanan ve kazaya karışan kişiler, sigorta kapsamı dışında tutulmaktadır.

-Kış lastiği seçimi yapılırken nelere dikkat edilmesi gerekir?

Araca, mevsim ve yol koşullarına göre doğru lastik seçimi öncelikle “can güvenliği ve sürüş emniyeti”yle ilgilidir. Araç sahipleri lastikten beklentilerini, bulundukları iklim ve yol koşullarını değerlendirerek belirlemelidir. Ticari araç sürücülerinin, lastiklerden uzun ömür, konfor ve dayanıklılık gibi beklentilerine ve kullanım koşullarına göre farklı segmentlerde lastikler üretilmektedir. Seçimlerini bu çeşitliliğe uygun olarak yapabilirler. Ayrıca, taşıdığı yükün önemli olduğu kadar, bu yükü yükleme şekli de çok önemlidir. Çünkü çekiş aksına bağlı olan çeker aks lastiklerine daha fazla yük gelmesini sağlayacak olan yük dağılımı planı, zorlu kış koşullarında çekiş performansını daha yukarı taşıyacaktır. Bununla birlikte belirtmek isterim ki, lastikte kullanılan ebadın uygun olmaması, konforla ve yol tutuşla ilgili bir takım problemler de doğurur. Son olarak, kış lastiklerinde diş derinliği de çok önemli bir parametredir. Bu sebeple, biraz önce belirttiğim gibi, araç sürücüleri çeker aks lastiklerinin diş derinliğinin minimum 5.0mm olmasına ve ön aks ve treyler aksı lastiklerinin minimum diş derinliğinin ise 4.0mm olmasına dikkat etmeliler.

-LASDER’in faaliyetleri açısından 2012 nasıl geçti? Neler yapıldı? 2013 yılı için planlarınız neler?

2012 yılı LASDER toplama hedefi,  kota oranı dikkate alındığında 111 bin ton olarak belirlenmiştir. Bu yıl için yaptığımız planlara göre toplanacak ÖTL'lerin %75 oranındaki kısmı malzeme geri kazanımı amacıyla bunları değerlendirecek firmalara gönderilmektedir. Geriye kalan bölümü ise alternatif enerji kaynağı olarak kullanılmak üzere Çimento Üretim tesislerine sevkedilmektedir. Toplama miktarlarımıza baktığımızda hedefimizi tutturma çalışmalarımız olumlu şekilde sürüyor.

2013 yılında da pazardaki daralma dikkate aındığında ve kota artışına bakıldığında 115-120 bin ton civarlarında bir ÖTL yi toplayacağımızı düşünüyoruz. Bugünlerde 2013 planlarımızı ve ihale hazırlıklarımızı sürdürüyoruz.

Geri kazanım ve dönüşüm ÖTL’nin ikinci hayatının önemli iki unsuru olup bu kullanımlarda bir denge yaratmaya çalışıyoruz.

-Devlet kurumları ile ilişkileriniz hangi düzeyde ve ne şekilde devam etmekte? Bu konuda şikâyetleriniz ve istekleriniz var mı?

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ile uzun yıllardır süren ilişkimizin geldiği nokta her iki tarafın da birbirlerini iyi anladığı bir noktadır. Bizim en önemli beklentimiz, Atık Yönetim Planımızda da onaylattığımız "Atık Yönetim Sisteminin Finansmanı" konusunda AB ülkelerinde uygulandığı gibi kirletenlerin bu kirletmenin giderilmesine katkıda bulunmasının sağlanacağı "Kirleten Öder" prensibinin mevzuata da dahil edilmesi ve yasal olarak tahsiline olanak sağlayacak düzenlemenin yapılmasıdır.