Türk Konseyi Genel Sekreter Yardımcısı Gismat Gozalov, ''Türk Konseyi Olarak Biz Orta Koridor’u Sahiplenmiş Durumdayız''

Türk Konseyi Proje Direktörü Ali Çiviler,

“YAŞANAN PEK ÇOK HADİSE BU HATTIN NE KADAR ÖNEMLİ OLDUĞUNU GÜN YÜZÜNE ÇIKARDI”

Türk dili konuşan ülkeler arasında kapsamlı işbirliğini teşvik etmek amacı ile kurulan ve 2010 yılında çalışmalarına başlayan Türk Konseyi, üye ülkelerinin Orta Koridor güzergahında olması sebebi ile konu ile yakından ilgileniyor ve Orta Koridor konusuna yönelik önemli çalışmalar yürütüyor. Kamyonum Dergisi Genel Yayın Yönetmeni Nuray Pekcan gündemin önemli başlıklarından biri olan Orta Koridor konusuna ilişkin olarak Konsey’in Genel Sekreter Yardımcısı Gismat Gozalov ve Proje Direktörü Ali Çiviler ile önemli detayların aktarıldığı bir söyleşi gerçekleştirdi. Bu önemli açıklamaları haberimizde okuyabilirsiniz.

Türk Cumhuriyetlerinin 1992 senesinden beri Devlet Başkanları düzeyinde bir araya geldiğinden bahseden Gismat Gozalov, alınan kararların hayata geçirilmesi için gerekli mekanizmanın 2009 senesinde Türk Konseyi ile oluşturulduğunu aktarıyor ve Türk Konseyi’ne ilişkin olarak şunları dile getiriyor; “Türk Konseyi 2009 senesinde Daimi Sekretaryanın oluşturulması ile faaliyete başladı. 2011 senesinden itibaren de zirvelerimiz başladı. Bugüne kadar 7 olağan, 2 gayrıresmi olmak üzere 9 zirve düzenlendi. Bu zirvelerin ana gündem maddelerinden biri her zaman ulaştırma oldu. Ayrıca 2013 yılındaki zirvenin ana konusu da hususen ulaştırma olmuştur. Özbekistan 2019 senesinde Türk Konseyi’ne tam üye olarak dahil oldu. Daha önce Azerbaycan, Türkiye, Kırgızistan ve Kazakistan’ın oluşturduğu 4 ülkeli bir teşkilattı. 2018 yılında Macaristan da gözlemci üye olarak Türk Konseyine katıldı.”

“Türk Konseyi Olarak Biz Bu Koridoru Sahiplenmiş Durumdayız”

Türk Konseyinin ulaştırmadan turizme, ekonomiden ticarete, sağlıktan kültüre kadar kardeş ülkeler arasındaki işbirliğini sağladığını aktaran Gozalov, bu alanların içinde ulaştırmanın önceli bir konuma sahip olduğunu aktarıyor. Gozalov aynı zamanda Orta Koridor’a ilişkin olarak; “Orta Koridor bizim üye ülkelerimiz üzerinden geçiyor; bu nedenle Türk Konseyi olarak biz Orta Koridor’u sahiplenmiş durumdayız. Üye ülkeler bağımsızlıklarından itibaren bu koridor üzerinde çok büyük altyapı yatırımları yaptılar. Orta Koridor 8 bin 500 kilometre, Güney ve Kuzey Koridorlarına kıyasla da daha kısa bir koridor. Bu koridor tarihi İpek Yolu üzerinde olan ve Çin’den Avrupa’ya kadar, Gürcistan’ı da aramıza alırsak, Türk ülkeleri üzerinden geçen bir koridor. Amacımız, bu koridoru daha rekabetçi bir hale getirmek ve diğer koridorlara gerçek bir alternatif oluşturmasını sağlamak. Kuzey Koridor’u Rusya üzerinden geçen 11 bin kilometrelik bir demiryolu; diğeri de denizyolu. Geçtiğimiz günlerde Süveyş Kanalı’nda Japonya bandralı bir geminin karıştığı kaza Orta Koridor’un ne kadar önemli olduğunu gösterdi.” diyor.

“Bizim Önceliğimiz Her Zaman Bu Konular Olmuştur”

Türk Cumhuriyetlerinin bağımsızlıklarını elde etmelerinin ardından Trans-Hazar Koridoru üzerinde çok büyük yatırımlar yaptıklarını aktaran Gozalov Kazakistan’ın Çin’den Aktau Limanı’na kadar yaklaşık bin kilometrelik bir demiryolu yaptığını belirtiyor ve ekliyor; “Diğer demiryollarını ve aynı zamanda da Aktau Limanı’nı modernize etti. Bir diğer limanı olan Kurik Limanı’nı yaptı. Azerbaycan da Hazar Denizi kıyısındaki modern Alat Limanı’nı inşa etti. Kardeş ülkemiz olan Türkmenistan, uluslararası standartlara sahip Türkmenbaşı Limanı’nı oluşturdu. Bütün bu yatırımlar devletlerin kendi bütçelerinden karşılandı. Devletlerin burada politikaları var. Ülkeler başından beri ulaştırma ve transitte hukuki altyapıyı oluşturmaya başladı. Türk Konseyi çatısı altında hayata geçirdiğimiz 4 Bakanlar Kurulu ve 9 Çalışma Grubu toplantısında önceliğimiz her zaman bu konular ve Trans-Hazar Koridoru’ndaki lojistik maliyetlerin düşürülmesi, operasyon kalitesi ve hızının artırılması olmuştur.”

“Hazar’ın Diğer Tarafındaki Kardeşlerimizle Görüşeceğiz”

Bir ay önce Türk Konseyi olarak Özbekistan ve UND’nin de dahil olduğu bir heyetle Bakü’ye gittiklerinden ve önümüzdeki günlerde gerçekleştirecekleri ziyaretlerden bahseden Gozalov, Özbekistan’ın da Orta Koridor’a çok önem verdiğini belirtiyor. Gozalov, “2018’den beri Özbekistan Cumhurbaşkanı tüm konuşmalarında Orta Koridor’un önemine ve Özbekistan’ın bu koridor vasıtası ile Avrupa’ya çıkışına değiniyor. Bakü’ye transit fiyatlarının indirilmesi, geçişlerdeki duraksamaların azaltılması, Özbekistan tırları nasıl bu koridoru kullanabilir ve Avrupa’ya gitme yönünde nasıl çalışabilir? gibi konuları görüşmek için gittik. Azerbaycan tarafı Özbekistan ile ilgili vaatler verdi ve bu konularda mutabık kalındı. Özbekistan ve Kazakistan sınırına, Kurik ve Aktau Limanı’na yapacağımız ziyaretlerimizde UND de yanımızda olacak. Hazar’ın diğer tarafındaki kardeşlerimizle görüşeceğiz ve o istikamette çalışmalarımıza devam edeceğiz.” şeklinde konuşuyor.

“Orta Koridor Üzerinde Beklenen Bir Yoğunluk Yaşanıyor; Amacımız Bu Yoğunluğu Daha da Artırmak”

Gozalov, son dönemlerde Orta Koridor üzerinde bir yoğunluğun yaşandığını ve amaçlarının da bu yoğunluğu daha da artırmak olduğunu belirtiyor. Gozalov açıklamalarına şunları ekliyor; “Bugün Türkmenistan pandemi nedeni ile sınırlarını kapatmış durumda; dolayısıyla İran üzerinden tırların Orta Asya’ya gitmesinde sorunlar yaşanıyor. Tırlar daha çok Rusya üzerinden gidiyor. Fiyatların indirilmesi Azerbaycan ile Türkiye arasında Bakanlar Kurulu’nun da gündeminde. Bu istikamette de adımlar atılıyor. Ulaştırma sektöründeki aktörlerimizi bu konuda sevindireceğiz.”

“Yapısal veya Bölgesel Birtakım Sorunlar Var”

Azerbaycan’ın en büyük gemicilik şirketi CASPAR ve bu gibi ilgili tüm kurumlarla görüştüklerini vurgulayan Gozalov, son dönemde Azerbaycan’ın 45-50 tır kapasiteli Ro-Pax tipi iki yeni gemiyi filosuna dahil ettiğini; bunlardan birinin halihazırda faaliyete alındığını, diğer geminin de çok kısa süre içinde denize indirileceğini belirtiyor. Gozalov, “Yapısal veya bölgesel birtakım sorunlar var; ancak Azerbaycan Hazar’da bu iki gemiyi ulaştırma alanında kullanıma açtı. Bu tip gemilerin sayısı fazla olmazsa tarifeli seferler gerçekleştiremeyiz; ki tarifeli seferler çok önemli. Bakü’de uzmanlar Ro-Pax gemiler ile konteynerlerin taşınmasının daha avantajlı olduğunu söylediler. Bu şekilde iki kat fazla yük taşınabiliyor. Hazar’da bu gibi sorunlar ve iklimsel sorunlar da var. Mesela Hazar yılda 2 ay boyunca rüzgarlı. Ancak en kısa zamanda sorunların ortadan kalkacağını düşünüyoruz. Transit konusunda da birtakım çalışmalar yürütülüyor. Elektronik izinlerin belgeleri (Epermit) konusunda da üye ülkeler arasında bir işbirliği çabalarımız var. Türkiye ile Özbekistan arasında pilot bir proje başlattık.” değerlendirmesinde bulunuyor.

“Yaşanan Pek Çok Hadise Bu Hattın Ne Kadar Önemli Olduğunu Gün Yüzüne Çıkardı”

Orta Koridor hususunda yaratmaya çalıştıkları en önemli kazanımlardan birinin, ülkelerin bu koridora stratejik bir değer atfetmelerinin sağlanması olduğunun altını çizen Ali Çiviler şöyle konuşuyor; “Geçtiğimiz yıllarda yaşanan pek çok hadise bu hattın ne kadar önemli olduğunu gün yüzüne çıkardı. Hem Orta Koridor’un önemi hem var olan sorunların aşılması açısından, Hazar Ro-Ro seferleri, düzenli seferlerin sağlanması, gemi sayısının arttırılması, lojistik maliyetlerinin düşürülmesi ile geçiş belgeleri ve kota gibi pek çok konuyu koordine etmeye çalışıyoruz.”

“Kardeş Limanlar Süreci Özbekistan’ın Kuru Limanları ve Mersin Limanı’nın Dahil Olması ile Giderek Güçlenecek”

Devam eden sorunlar olmasına rağmen son on yılda olumlu birtakım gelişmelerin de elde edildiğini belirten Çiviler, Kardeş Limanlar sürecini başlattıklarını da vurguluyor. Bu sürece ilişkin olaraksa şunları aktarıyor; “Kardeş Limanlar sürecine Bakü, Aktau, Kurik ve Samsun Limanları dahil. Çok yakında Mersin Limanı da var olan işbirliği sürecine katılacak. Bu limanlar arasında düzenli bir istişare süreci başladı. Daha ziyade elektronik haberleşme ve gümrükleme ile ilgili olarak Hazar Limanları arasında daha fazla işbirliği yürütüyor. Kardeş Limanlar süreci Özbekistan’ın kuru limanları ve Mersin Limanı’nın dahil olması ile giderek güçlenecek.”

“Özbekistan ve Türkiye Arasında Pilot Bir Proje Yürütülüyor”

Üye ülkeler arasında Uluslararası Kombine Yük Taşımacılığı Anlaşması müzakeresinin devam ettiğini aktaran Çiviler, böylece hem gümrük geçişlerinde hız avantajı sağlanacağını hem de geçiş belgesi aranmayacağını belirtiyor. Çiviler, “Hazar hattında yaşadığımız en büyük iki problem hız ve maliyet konuları. Hem maliyet hem de beklemeler nedeni ile Epermit çok önemli. Türk Konseyi çatısı altında Özbekistan ve Türkiye arasında pilot bir proje yürütülüyor. Yakın zamanda bunu çok taraflı hale getirmek için çalışıyoruz. Azerbaycan ile Türkiye arasında da çok fazla belge teati ediliyor.”

“Türk Dünyasını Birleştiren Bir Koridor”

Orta Koridor’a ilişkin tüm konuların devlet başkanlarının gündeminde olduğunu dile getiren Gozalov, Türk Konseyi olarak bu konudaki çalışmalarını sürdürdüklerini de belirtiyor.  Gozalov konuşmasında şu değerlendirmelerde bulunuyor; “Elimizde Uluslararası Kombine Yük Taşımacılığı Anlaşması var ve önümüzdeki zirveye kadar tamamlamayı planlıyoruz. Bu da ulaştırma alanındaki işbirliğimize önemli katkı sağlayacak. Cumhurbaşkanları geçtiğimiz Nisan ayındaki Olağanüstü Zirve’de sadece karayolu değil demiryolunu da dile getirdiler. Bu yönde de çalışmalarımız devam ediyor. Yakın zamanda Türkistan Zirvesi oldu. Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev Zengezur Koridoru’na konuşmasında geniş yer verdi. 2. Karabağ Savaşı sonrasında imzalanan 10 Kasım tarihli üçlü anlaşmayla gündeme gelen Zengezur Koridoru Türk dünyasını birleştiren bir koridor olacak. Türkiye ile Türk dünyası arasında Gürcistan’ı saymazsak bir karayolu kopukluğu var. Bugün Zengezur, Nahçıvan üzerinden faaliyete başlarsa ulaştırma alanındaki işbirliğimiz daha da genişleyecektir. Zengezur, Nahçıvan’ı Azerbaycan’ın ana karası ile bağlayacak bir hat. Burada bir demiryolu bir karayolu inşası öngörülmekte. Azerbaycan tarafında inşaat işlerine start verildi. Zengezur Koridoru’nda oluşturulacak karayolu Gürcistan üzerindeki ulaştırma koridorunun neredeyse 300 km daha kısa bir alternatifi olacak.”

“Sınır Geçişlerinin Hızlanması Gibi Birtakım Somut Gelişmeler Var”

Devletlerin artık Orta Koridor konusuna stratejik önem atfettiklerinin altını çizen Çiviler, ayrıca ülkelerin kendilerini stratejik bir coğrafyada önemli transit ülkeler olarak tarif ettiğini de aktarıyor ve şunları dile getiriyor; “Bu konuda sınır geçişlerinin hızlanması gibi birtakım somut gelişmeler var. Mesela Azerbaycan’dan güzel haberler geliyor. Geçiş vergilerinin kaldırılması ile ilgili yasa tasarısı artık mecliste. İran ve Rusya Koridoru rahatlığı ile Hazar üzerinde şu ana kadar etkili bir politika oluşturamayanlar artık bu koridora daha farklı bakıyor. Ciddiyetle üzerinde durması halinde Türkiye’nin ve diğer Türk Konseyi üye ülkelerinin Hazar’da çözemeyeceği bir sorun yok. Diğer yandan, Zengezur Koridoru ile bölgede yeni işbirliği perspektifleri ortaya çıkmakta. Bu hat hem Türkiye’yi kardeşleri ile bağlayan yeni bir yol hem de bölgesel olarak önemli bir işbirliği potansiyeli taşıyor. Hatta Türkiye ile Rusya arasında bir demiryolu anlamına da geliyor.”

 “Çin Sınırından İstanbul’a Kadar Deneme Sürüşü Yapacağız”

Kazakistan’ın Çin sınırındaki Horgos kapısından İstanbul’a kadar bir deneme sürüşü yapılacağının da haberini veren Gozalov bu sürüş ile amaçlarının, Orta Koridor’un en kısa koridor olduğunun dünyaya gösterilmesi ve bu koridordaki sorunların ülkelere aktarılması olduğunu belirtiyor. Gozalov, “Bu test sürüşünü UND ile birlikte yapacağız ve sorunları rapor edip ülkelerin devlet başkanlarına sunacağız. Bu sene pandemi el verirse yıl sonuna kadar sürüşü gerçekleştireceğiz.” diyor.